تحلیل و سنجش رابطه بین کاربری زمین و حمل‌و‌نقل شهری بر مبنای شاخصه‌های TOD در منطقه 8 مشهد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد، خراسان شمالی، ایران.

2 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد، خراسان شمالی، ایران.

3 استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد، خراسان شمالی، ایران.

چکیده

توسعه حمل‌ونقل عمومی (TOD)، به­ عنوان یکی از بارز­ترین اشکال رشد هوشمند و از مصادیق حمل‌ونقل پایدار محسوب می­شود. روند رشد شهری با کاهش کیفیت خدماتی در نظام حمل‌ونقل که به حجم ترافیک و نارسایی در خدمات به‌ویژه در کلان‌شهرها افزوده است، چالش‌برانگیز و ناکارآمد به نظر می‌رسد. هدف مقاله حاضر تحلیل رابطه کاربری زمین و حمل‌ونقل در قالب سطح­بندی سه ایستگاه­ مترو منطقه 8 کلان‌شهر مشهد بنام کوهسنگی، شریعتی و بسیج از طریق سنجش شاخصه ­های انتخابی شامل ویژگی‌های بلوک، اختلاط کاربری‌ها، معابر سواره، مسیرهای دوچرخه و تسهیلات حمل‌ونقل در چهارچوب توسعه حمل‌ونقل عمومی‌محور (TOD) است. روش تحقیق این مقاله توصیفی- تحلیلی و نوع آن کمی و کیفی است. جمع ­آوری داده ­ها از طریق اسنادی- کتابخانه ­ای و تکمیل پرسشنامه انجام‌شده است. برای تحلیل داده ­ها از روش­ های تحلیل فضایی، تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) برای سطح ­بندی ازلحاظ رعایت شاخصه ­های TOD از تحلیل سوات استفاده و برای تعیین اولویت­ ها از ماتریس برنامه­ ریزی راهبردی کمی (QSPM) بهره‌گیری شده است. نتایج این تحقیق نشان داد ایستگاه کوهسنگی با امتیاز نهایی 448/0 بهترین گزینه ازنظر رعایت شاخصه‌های TOD در منطقه 8 شهرداری مشهد است در اولویت بعدی ایستگاه شریعتی با امتیاز نهایی 312/0 و ایستگاه بسیج با امتیاز 240/0 قرار دارد. بعد از سنجش شاخصه ­ها و انتخاب ایستگاه نهایی و جداول تحلیل راهبرد تهاجمی SO انتخاب و در راستای این راهبرد پیشنهاداتی ارائه‌شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing and Measuring the Relationship Between Land Use and Urban Transportation Based on TOD Indicators in District 8 of Mashhad City

نویسندگان [English]

  • Motahareh Khoshnevis Zadeh 1
  • Ali Asghar Pilehvar 2
  • Ali Reza Hasani 3
1 Master Student of Urban Planning, Department of Urban Planning, Art Faculty, University of Bojnord, North Khorasan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Art, University of Bojnord, North Khorasan, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Art, University of Bojnord, North Khorasan, Iran.
چکیده [English]

The development of public transportation (TOD) is considered as one of the most obvious forms of smart growth and one of the examples of sustainable transportation. The process of urban growth with a decrease in the quality of services in the transportation system, which has increased the volume of traffic and inadequacy in services, especially in metropolitan cities, seems challenging and inefficient. The purpose of this article is to analyze the relationship between land use and transportation in the form of stratification of three metro stations in the 8th district of Mashhad, namely Koh Sangi, Shariati and Basij, through the measurement of selected indicators, including block characteristics, mix of uses, pedestrian crossings, and bicycle paths. And the transportation facility is under the development of public transportation (TOD). The research method of this article is descriptive-analytical and its type is quantitative and qualitative. Data collection has been done through document-library and completing the questionnaire. For data analysis, spatial analysis methods, hierarchical analysis (AHP) were used for stratification in terms of compliance with TOD indicators, SWOT analysis was used, and quantitative strategic planning matrix (QSPM) was used to determine priorities. has been the results of this research showed that Koh Sangi station with a final score of 0.448 is the best option in terms of meeting TOD indicators in District 8 of Mashhad Municipality. The next priority is Shariati station with a final score of 0.312 and Basij station with a score of 0.240. After measuring the indicators and choosing the final station and analysis tables, SO offensive strategy has been selected and suggestions have been made in line with this strategy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • People-oriented Transportation
  • TOD
  • Sustainable Transportation
  • Land Use
  • District 8 of Mashhad

مراجع

  • ابراهیم­زاده، عیسی، و آقاسی­زاده، عبدالله. (1388). تحلیل عامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی چابهار با استفاده از مدل راهبردی swot. فصلنامه مطالعات و پژوهش ­های شهری و منطقه­ ای، 1(2)، 108-128.

https://www.sid.ir/paper/153035/fa

  • امینی، محمد تقی، و خبازباویل، صمد. (1388). تدوین استراتژی به روش چارچوب جامع تدوین استراتژی، مطالعه موردی: شرکت سهند خودرو تبریز. نشریه مدیریت بازرگانی، 1(2)، 32-17.

https://doi.org/20.1001.1.20085907.1388.1.2.1.8

  • شهرداری مشهد. (1402).

https://www.mashhad.ir

  • حسین­پور، مریم. (1397). بررسی راهبردهای توسعه­ ای گردشگری پارک ­های ملت و کوهسنگی مشهد (پایان ­نامه کارشناسی ارشد)، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
  • درگاهی، محمدمهدی، رضویان، محمدتقی، و توکلی ­نیا، جمیله. (1399). بازآفرینی سکونتگاه ­های غیررسمی با بهره­ گیری از الگوی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل TOD نمونه موردی شهر همدان. پژوهش ­های دانش زمین، 12(46)، 92- 74.

https://doi.org/10.52547/esrj.12.2.74

  • زبردست، اسفندیار. (1380). کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه­ ریزی شهری و منطقه ­ای، نشریه هنر­های زیبا، 10، 21-13.
  • ضرابی، اصغر، و محبوب­فر، محمدرضا. (1392). کاربرد مدل QSPM-SWOT در تدوین استراتژی توسعه گردشگری شهر کاشان. برنامه­ ریزی فضایی (جغرافیا)، 3(4)، 58-37.

https://doi.org/20.1001.1.22287485.1392.3.4.5.8

  • میرمقتدایی، مهتا، و باریکانی، مرضیه. (1397). راهنمای ملی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی. تهران: وزارت راه و شهرسازی.
  • ماهپور، علیرضا، امیری، پژمان، و فرزین، ایمان. (1400). اولویت­بندی شاخصه­های TOD با استفاده از روش تصمیم سلسله­مراتبی (نمونه موردی: کلان‌شهر تهران)، فصلنامه علمی پژوهشنامه حمل‌ونقل، 18 (67)، 81-89.

https://civilica.com/doc/1253995

  • یراقی ­فرد، مهدی، جلیلی سدر آباد، سمانه، و مسائلی، محمدرضا. (1401). امکان‌سنجی توسعه منطقه با تأکید بر رویکرد (TOD) نمونه مطالعاتی: (منطقه 3 شهرداری شهر اصفهان). اقتصاد و توسعه منطقه­ای، 29(24)، 154-175.

https://doi.org/10.22067/erd.2022.76954.1124

  • Baby, Saji. (2013). AHP Modeling for Multicriteria Decision-Making and toOptimise Strategies for Protecting Coastal Landscape Resources. International Journal of Innovation Management and Technology, 4, 218-227.

https://doi.org/10.7763/IJIMT. 2013.V4.395

  • Bivina, G.R., Gupta, A., & Parida, M. (2020). Walk Accessibility to Metro Stations: An analysis based on Meso - or Micro-scale Built Environment Factors. Sustainable Cities and Society, 55,1-11.

https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102047

  • Belezer, D., & Autler, G. (2002). Transit Oriented Development: Moving from rhetoric to reality. Brooking Institution Center on Urban and Metropolitan Policy and the Great American Station Foundation.

https://www.brookings.edu/articles/transit-oriented-development-moving-from-rhetoric-to-reality/

  • Bibri, S., E., Krogstie, J., & Karrholm, Mattias. (2020). Compact city planning and development: Emerging practices and strategies for achieving the goals of sustainability. Developments in the Built Environment, 4, 10021.

https://doi.org/10.1016/j.dibe.2020.100021

  • Buyukozkan, G., Feyzioglu, O., & Gocer, F. (2018). Selection of sustainable urban transportation alternatives using an integrated intuitionistic fuzzy Choquet integral approach. Transportation Research Part D. Transport and Environment, 58, 186-207.

https://doi.org/10.1016/j.trd.2017.12.005

  • Cervero, Robert & Murakami, Jin. (2008). Rail + Property Development: A model of sustainable transit finance and urbanism. Institute of Transportation Studies, UC Berkeley. Institute of Transportation Studies, Research Reports, Working Papers, Proceedings.

https://www.researchgate.net/publication/46439395

  • Dong, H. (2021). Evaluating the impacts of transit-oriented developments (TOD) on household transportation expenditures in California. Journal of Transport Geography, 90, 102946.

https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2020.102946

  • He, Yan. (2008). An evaluation of proposed light rail transit impacts on land use in Nanning. China (Dissertation Master of Science Geography, Urban and Environmental Studies). Urban and Environmental Studies Faculty, Concordia University Montreal. Quebec, Canada.
  • Singh, Y. J., Lukman, A., Flacke, J., Zuidgeest, M., & Van Maarseveen, M. F. A. M. (2017). Measuring TOD around transit nodes-Towards TOD policy. Transport policy, 56, 96-111.

https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2017.03.013

  • Litman, T., & Steele, R. (2017). Land use impacts on transport(pp. 1-85). Canada: Victoria Transport Policy Institute.

Maheshwari, R., Grigolon, A., & Brussel, M. (2022). Evaluating TOD in the context of local area planning using mixed-methods. Case studies on transport policy, 10(2), 1015-1025.

https://doi.org/10.1016/j.cstp.2022.03.013

  • Morimoto, A. (2021). City and transportation planning: an integrated approach. London: Routledge.
  • Newman, P., & Kenworthy, J. (2006). Urban Design to Reduce Automobile Dependence. Opolis: An International Journal of Suburban and Metropolitan Studies. 2, 35-52.

https://escholarship.org/uc/item/2b76f089

  • Porter, D. R. (1998). Transit-focused development and light rail systems: The lite connection. Transportation Research Record. 1623, 165-169.

https://doi.org/10.3141/1623-21

  • S. (2018). Measuring Transit Oriented Development of Existing Urban Areas around Metro Stations in Faridabad city. International Journal of Built Environment and Sustainability, 5(1), 115-126.

https://doi.org/10.11113/ijbes.v5.n1.251

  • Quaium, R. (2012). Sustainable Urban Transportation Systems. Yukohama: United Nations Economic and Social Commission for CITYNET.

https://www.academia.edu/23273493/Sustainable_Urban_Transportation_Systems

  • Renne, J. L., & Listokin, D. (2019). The opportunities and tensions of historic preservation and transit-oriented development (TOD). Cities, 90, 249-262.

https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.01.040

  • TOD Standard. (2017). TOD Standard. New York: ITDP.
  • Uddin, M. A., Hoque, M. S., Tamanna, T., Adiba, S., Muniruzzaman, S. M., & Parvez, M. S. (2023). A framework to measure transit-oriented development around transit nodes: Case study of a mass rapid transit system in Dhaka, Bangladesh. Plos one, 18(1), e0280275.

https://doi.org/10.1371/journal.pone.0280275

  • Vale, D. S., Viana. M, C., & Pereira, M. (2018). The extended node-place model at the local scale: Evaluating the integration of land use and transport for Lisbon's subway network. Journal of Transport Geography, 69, 282–293.

https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2018.05.004

  • Xiao, L., Lo, S., Liu, J., Zhou, J., & Li, Q. (2021). Nonlinear and synergistic effects of TOD on urban vibrancy: Applying local explanations for gradient boosting decision tree. Sustainable cities and society, 72, 103063.

https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.103063

  • Yen, B. T., Feng, C. M., & Lee, T. C. (2023). Transit-oriented development strategy in Taiwan: An application of land value capture. Asian Transport Studies, 9, 100094.

https://doi.org/10.3141/2038-16

  • Yildirim, Y., & Arefi, M. (2021). Mapping noise and characteristics of transit-oriented developments (TODs): A Sunbelt region case study. Applied Acoustics, 179, 108053.

https://doi.org/10.1016/j.apacoust.2021.108053

  • Zope, R., Vasudevan, N., Arkatkar, S. S., & Joshi, G. (2019). Benchmarking: A tool for evaluation and monitoring sustainability of urban transport system in metropolitan cities of India. Sustainable cities and society, 45, 48-58.

https://doi.org/10.1016/j.scs.2018.11.011

  • Zhu, Z., Lee, M., Pan, Y., Yang, H., & Zhang, L. (2018). Analyzing the impact of a planned transit-oriented development on mode share and traffic conditions. Transportation Planning and Technology, 41(8), 816-829.

https://doi.org/10.1080/03081060.2018.1526882

  • Zhou, J. (2012). Sustainable transportation in the US: A review of proposals, policies, and programs since 2000. Frontiers of Architectural Research, 1(2), 150-165.

https://doi.org/10.1016/j.foar.2012.02.012

توسعه پایدار شهری
دوره 4، شماره 12
آبان 1402
صفحه 69-85

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار