ارزیابی شاخص های ذهنی شهر سالم از دیدگاه شهروندان(مطالعه موردی: شهر شهریار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 دانشجوی کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

برنامه ­ریزی شهریِ سلامت‌محور، مفهومی است که در آن پیوند شهر و سلامت روحی و جسمی شهروند، به‌منظور افزایش سطح کیفیت زندگی ایشان به‌عنوان یک اصل اساسی قلمداد می­ شود. ایده شهر سالم که به‌نوعی در ذیل مفهوم برنامه­ ریزی شهری سلامت­ محور قرار دارد، یک جنبش جهانی بوده که هدف کلی آن، دستیابی به یک محیط سالم برای زندگی شهروندان است. شهر شهریار به‌واسطه رشد سریع جمعیت، گسترش فیزیکی شهر و تخریب باغ ­ها و اراضی کشاورزی پیرامون شهر، احداث کارخانه ­ها و صنایع، با معضلات زیست­ محیطی متعددی دست‌به‌گریبان است. ازاین‌رو، در مطالعه حاضر تلاش بر آن است تا با استفاده از یک روش توصیفی - تحلیلی، ابتدا شاخص­ های شهر سالم از دیدگاه شهروندان سنجیده شود، سپس متغیرهای تأثیرگذار بر متغیر «امید به آینده» تبیین شود. جهت دستیابی به این اهداف، 23 شاخص در 6 مؤلفه «سلامت و بهداشت»، «محیط ­زیست»، «اجتماعی»، «اقتصاد»، «حمل­ ونقل» و «امنیت و ایمنی» با استفاده از روش اسنادی تدوین و در قالب پرسش­نامه در میان جامعه آماری (383 نفر از شهروندان شهر شهریار) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ازنظر شهروندان، شاخص «زیست­ محیطی» به­ عنوان بالاترین سطح رضایت و شاخص «اقتصادی» پایین‌ترین میزان رضایت را به­ خود اختصاص داده است. از سوی دیگر مشخص شد متغیرهایی نظیر «اوقات فراغت» و «فعالیت­های تفریحی» بیشترین اثر مثبت و متغیرهایی نظیر «رضایت از درآمد باتوجه‌به هزینه­ ها» و «دسترسی به امکانات آموزشی» بیشترین تأثیر منفی را روی متغیر امید به آینده دارند. به­ صورت کلی، نتایج نشان می‌دهد که شهر شهریار تا تبدیل‌شدن به یک شهر سالم، فاصله زیادی دارد و این امر مستلزم آن است تا توسط متولیان امر، برنامه ­ریزی و راهبردهای متناسبی در این مسیر به کار گرفته شود. یافته­ های این پژوهش می­ تواند به گفتمان جاری در مورد شهرهای سالم کمک کرده و راهبردهای تبدیل شهر شهریار به یک شهر پایدار و سالم را تبیین کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Mental Indicators of Healthy City from Citizens' Point of View (Case Study: Shahriar, Iran)

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Taghipour 1
  • Seyedeh Mahta Shahmiri 2
  • Parsa Ahmadi Dehrashid 3
1 Assistant Professor, School of Earth Sciences, Damghan University, Damghan, Iran.
2 M.Sc student of urban planning, Department of Urbanization, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
3 M.Sc student of Geography and Urban Planning, Department of Human Geography, Faculty of Geography, Tehran University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Health-oriented urban planning is a concept in which the link between the city and the mental and physical health of citizens is considered as a basic principle in order to increase the level of their quality of life. The idea of a healthy city, which is somehow under the concept of health-oriented urban planning, has been a global movement whose general goal is to achieve a healthy environment for the lives of citizens. Due to the rapid growth of the population, the physical expansion of the city and the destruction of gardens and agricultural lands around the city, the construction of factories and industries, the city of Shahryar is facing many environmental problems. Therefore, in the present study, an attempt is made to first measure the indicators of a healthy city from the citizens' point of view using a descriptive-analytical method, then to explain the influencing variables on the "hope for the future" variable. In order to achieve these goals, 23 indicators in 6 components of "health and hygiene", "environment", "social", "economy", "transportation" and "safety and security" were compiled using the documentary method and The format of the questionnaire was examined among the statistical population (383 citizens of Shahryar). The results showed that from the citizens' point of view, the "environmental" index has the highest level of satisfaction and the "economic" index has the lowest level of satisfaction. On the other hand, it was found that variables such as "leisure time" and "recreational activities" have the most positive effect, and variables such as "satisfaction with income considering expenses" and "access to educational facilities" have the most negative effect on the variable of hope. They have a future. In general, the results indicate that the city of Shahryar is far from becoming a healthy city, and this requires appropriate planning and strategies to be used by those in charge. The findings of this research can help the current discourse about healthy cities and explain the strategies of turning Shahryar into a sustainable and healthy city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Healthy City
  • Health Planning
  • Quality of Life
  • Sustainable Urban Development
  • Shahriar City

مراجع

  • حاتمی نژاد، حسین، فرهادی، ابراهیم، و میرزایی، موسی. (1394). سنجش پایداری محله ­ای با ارزیابی شاخص­ های کیفیت زندگی از طریق مدل Vikor (مطالعه موردی محله­ های شهر شهریار). همایش بین‌المللی جغرافیا و توسعه پایدار، مؤسسه سفیران فرهنگی مبین، تهران.

https://civilica.com/doc/387908

  • حافظ ­نیا، محمدرضا. (1377). مقدمه ­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
  • رام دیبکلو، صاحبعلی، ستاری ساربانقل، حسن، فرامرزی اصل، مهسا، و درسخوان، رسول. (1401). تحلیل شاخص‫ های شهر سالم در کیفیت زندگی شهری منطقه ۳ اردبیل (با تأکید بر شاخص‫ های بهداشتی). سلامت و بهداشت، ۱۳(۲)، 286-295.

http://dorl.net/dor/20.1001.1.23829710.1401.13.2.9.9

  • رحیمی، محمد، و پازند، فاطمه. (1396). تحلیل و ارزیابی کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم (مطالعه موردی: شهر کرمان). فصلنامه علمی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7(25)، 82-69

https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516735.1396.7.25.6.9

  • رهنما، محمدرحیم، مهرورز، اکرم، و سیاحی، زهرا. (1394). تحلیلی بر شاخص‌‌های شهر سالم (مطالعه موردی: منطقه 11 شهرداری مشهد). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 10(32)، 38-17.

 https://jshsp.rasht.iau.ir/article_515787.html

  • سازمان ملی آمار ایران. (1395). سرشماری نفوس و مسکن.

https://www.amar.org.ir

  • شرفی، لیدا، و علی بیگی، امیرحسین. (1394). الگوی سنجش پایداری محیط‌زیست روستایی مورد: روستای شروینه در شهرستان جوانرود. اقتصاد فضا و توسعه روستایی. ۴ (۱۲)، ۱۱۵-۱۳۲.

http://dx.doi.org/10.18869/acadpub.serd.4.12.115

  • صادقی، علی، اشکبوس، علی، و ویسی نژاد، علی. (1402). سنجش و ارزیابی میزان برخورداری از شاخص‌های سلامت شهری (مطالعه موردی: شهر زابل). پژوهش ­های جغرافیای انسانی، 55(2)، 195-212.

https://doi.org/10.22059/jhgr.2022.333452.1008408

  • فصیحی، حبیب اله، رضائیان، هانی، و حسینی، سیده مهشید. (1400). تحلیل فضایی شاخص­های شهر سالم در شهر جدید سهند. نشریه علمی جغرافیا و برنامه ­ریزی، 25(78)، 309-321.

https://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.43017.2747

  • مرادی مکرم، سیاوش، شاه‌حسینی، پروانه، و نوری کرمانی، علی. (1399). تحلیل تحولات جمعیت شهری استان تهران و پیامدهای آن در نظام شبکه شهری منطقه طی سال‌های (۱۳۵۵-۱۳۹۵). آمایش سیاسی فضا، ۲ (۳)، 233-247.

http://psp.modares.ac.ir/article-42-53791-fa.html

  • مهد نژاد، حافظ، و بیات، محمد. (1399). تأثیر فقر شهری بر دسترسی به خدمات شهری مطالعه موردی: شهر شهریار. فصلنامه شهر پایدار، 3(3)، 51-66.

https://dorl.net/dor/20.1001.1.24766631.1399.3.3.4.3

  • نظم فر، حسین، و علی بخشی، آمنه. (1397). میزان برخورداری شهرستان­های استان خوزستان از شاخص­ های شهر سالم. فصلنامه آمایش محیط، 11(42)، 23-42.

https://ebtp.malayer.iau.ir/article_545440.html?lang=fa

  • نکویی مقدم، محمود، و افشار، زهرا. (1394). تحلیل شاخص‏ های شهر سالم در شهر کرمان در سال ۱۳۹۱. طلوع بهداشت، ۱۴ (۶)، ۵۲۹-۵۴۳.

https://research.kmu.ac.ir/webdocument/load.action?webdocument_code=2000&masterCode=95013669

  • یزدانی، محمدحسن، و فرزانه سادات زارنجی، ژیلا. (1400). ارزیابی وضعیت زیست‌محیطی شهر اردبیل با رویکرد شهر سالم با بهره‌گیری از مدل PROMETHEE. مطالعات علوم محیط‌زیست، 6(3)، 4093-4099.

https://www.jess.ir/article_136322.html?lang=fa

  • Ashton, J., Grey, P., & Barnard, K. (1986). Healthy cities—WHO's new public health initiative. Health promotion international, 1(3), 319-324.‏

https://doi.org/10.1093/heapro/1.3.319

  • Ashton, J., Tiliouine, A., & Kosinska, M. (2018). The World health organization European healthy cities network 30 years on. Gaceta sanitaria, 32, 503-504.‏

https://doi.org/10.1016/j.gaceta.2018.03.005

  • Barton, H., & Grant, M. (2006). A health map for the local human habitat. Journal of the Royal Society for Promotion of Health, 126(6), 252-253.

https://doi.org/10.1177/1466424006070466

  • Berrigan, D., Troiano, R. P., McNeel, T., & Disogra, C. (2006). Active transportation increases adherence to activity recommendations. American Journal of Preventive Medicine, 31(3), 210-216.

https://doi.org/10.1016/j.amepre.2006.04.007

  • Bujang, M. A., Omar, E. D., & Baharum, N. A. (2018). A review on sample size determination for Cronbach’s alpha test: a simple guide for researchers. The Malaysian journal of medical sciences: MJMS, 25(6), 85-99.‏

https://doi.org/10.21315%2Fmjms2018.25.6.9

  • Centers for Disease Control (CDS) and Prevention/Agency for Toxic Substances and Disease Registry/Geospatial Research, Analysis, and Services Program (2020) CDC Social Vulnerability Index Database. New York, NY: Centers for Disease Control and Prevention.

https://www.atsdr.cdc.gov/placeandhealth/svi/data_documentation_download.html

  • Cerin, E., Leslie, E. & Owen, N. (2009). Explaining socio-economic status differences in walking for transport: An ecological analysis of individual, social and environmental factors. Social Science & Medicine, 68(6), 1013- 1020.

https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2009.01.008

  • Choi, H. C., & Sirakaya, E. (2006). Sustainability indicators for managing community tourism. Tourism management, 27(6), 1274-1289.

https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.05.018

  • Cochran, W. G. (1977). Sampling techniques. New York: John Wiley and Sons Inc.
  • Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. psychometrika, 16(3), 297-334.‏

https://doi.org/10.1007/BF02310555

  • Day, K., Alfonzo, M., Chen, Y., Guo, Z., & Lee, K. K. (2013). Overweight, obesity, and inactivity and urban design in rapidly growing Chinese cities. Health & place, 21, 29-38.‏

https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2012.12.009

  • De Leeuw, E. (2012). Do healthy cities work? A logic of method for assessing impact and outcome of healthy cities. Journal of Urban Health, 89(2), 217-231.

‏https://doi.org/10.1007/s11524-011-9617-y

  • De Leeuw, E. (2013). Evaluating WHO Healthy Cities in Europe: issues and perspectives. Journal of urban health, 90, 14-22.‏

https://doi.org/10.1007/s11524-012-9767-6

  • Duhl, L. J., & Hancock, T. (1988). Promoting health in the urban context(No. 1). WHO Healthy Cities Project Office.‏
  • Elfeky, S., El-Adawy, M., Rashidian, A., Mandil, A., & Al-Mandhari, A. (2019). Healthy Cities Programme in the Eastern Mediterranean Region: concurrent progress and future prospects. Information for authors, 1.‏

https://www.emro.who.int/emhj-volume-25-2019/volume-25-issue-7/healthy-cities-programme-in-the-eastern-mediterranean-region-concurrent-progress-and-future-prospects.html

  • Field, A. P. (2005). Kendall's coefficient of concordance. Encyclopedia of Statistics in Behavioral Science, 2, 1010-11.‏

https://doi.org/10.1002/0470013192.bsa327

  • Gearhart, A., Booth, D. T., Sedivec, K., & Schauer, C. (2013). Use of Kendall's coefficient of concordance to assess agreement among observers of very high resolution imagery. Geocarto International, 28(6), 517-526.‏

https://doi.org/10.1080/10106049.2012.725775

  • Gliem, J. A., & Gliem, R. R. (2003). Calculating, interpreting, and reporting Cronbach’s alpha reliability coefficient for Likert-type scales. Midwest Research-to-Practice Conference in Adult, Continuing, and Community Education.‏ Columbus, Ohio: Ohio State University

https://scholarworks.iupui.edu/bitstreams/976cec6a-914f-4e49-84b2-f658d5b26ff9/download

  • Hennink, M. M., Kaiser, B. N., & Marconi, V. C. (2017). Code saturation versus meaning saturation: how many interviews are enough?. Qualitative health research, 27(4), 591-608.‏

https://doi.org/10.1177/1049732316665344

  • Hirsch, J. A., Winters, M., Clarke, P., & McKay, H. (2014). Generating GPS activity spaces that shed light upon the mobility habits of older adults: a descriptive analysis. International journal of health geographics, 13(1), 1-14.

https://doi.org/10.1186/1476-072x-13-51

  • Hu, M., Roberts, J. D., Azevedo, G. P., & Milner, D. (2021). The role of built and social environmental factors in Covid-19 transmission: A look at America’s capital city. Sustainable Cities and Society, 65, 102580.‏

https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102580

  • Jackson, R. J., Dannenberg, A. L., & Frumkin, H. (2013). Health and the built environment: 10 years after. American Journal of Public Health, 103(9), 1542-1544.

https://doi.org/10.2105%2FAJPH.2013.301482

  • Keesing, F., Belden, L. K., Daszak, P., Dobson, A., Harvell, C. D., Holt, R. D., Hudson, P., Jolles, A., Jones, K. E., Mitchell, Ch, E., Myers, S. S., Bogich, T., & Ostfeld, R. S. (2010). Impacts of biodiversity on the emergence and transmission of infectious diseases. Nature, 468, 647-652.

https://doi.org/10.1038/nature09575

  • Lak, A., Asl, S. S., & Maher, A. (2020). Resilient urban form to pandemics: Lessons from COVID-19. Medical Journal of the Islamic Republic of Iran, 34, 71.‏

https://doi.org/10.34171%2Fmjiri.34.71

  • Lawrence, R. J. (2013). Urban health challenges in Europe. Journal of urban health, 90, 23-36.

https://doi.org/10.1007%2Fs11524-012-9761-z

  • Legendre, P. (2005). Species associations: the Kendall coefficient of concordance revisited. Journal of agricultural, biological, and environmental statistics, 10, 226-245.‏

https://doi.org/10.1198/108571105X46642

  • Leontitsis, A., & Pagge, J. (2007). A simulation approach on Cronbach's alpha statistical significance. Mathematics and Computers in Simulation, 73(5), 336-340.‏

https://doi.org/10.1016/j.matcom.2006.08.001

  • Likert, R. (1932). A technique for the measurement of attitudes. Archives of psychology.‏ 140, 5-55.
  • Moudon, A. V. (2009). Real noise from the urban environment: How ambient community noise affects health and what can be done about it. American Journal of Preventive Medicine, 37(2), 167-171.

https://doi.org/10.1016/j.amepre.2009.03.019

  • National Health Campaign Committee. (2018). The Notice on Releasing the National Healthy Cities Indicator System, 2018 ed. National Health Campaign Committee: Beijing, China.‏
  • Nutbeam, D., & Kickbusch, I. (1998). Health promotion glossary. Health promotion international, 13(4), 349-364.

http://www.jstor.org/stable/45152457

  • Parker, C., Scott, S., & Geddes, A., (2019). Snowball Sampling, In P. Atkinson, S. Delamont, A. Cernat, J.W. Sakshaug, & R.A. Williams (Eds.), SAGE Research Methods Foundations. 1-14.

https://doi.org/10.4135/9781526421036831710

  • Pineo, H., Glonti, K., Rutter, H., Zimmermann, N., Wilkinson, P., & Davies, M. (2018). Urban health indicator tools of the physical environment: a systematic review. Journal of urban health, 95, 613-646.‏

https://doi.org/10.1007/s11524-018-0228-8

  • Remington, P. L., Catlin, B. B., & Gennuso, K. P. (2015). The county health rankings: rationale and methods. Population health metrics, 13(1), 1-12.‏

http://dx.doi.org/10.1186/s12963-015-0044-2

  • Richmond, C., Elliott, S. J., Matthews, R., & Elliott, B. (2005). The political ecology of health: perceptions of environment, economy, health and well-being among ‘Namgis First Nation. Health & place, 11(4), 349-365.‏

https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2004.04.003

  • Robinson, J. (2004). Squaring the circle? Some thoughts on the idea of sustainable development. Ecological economics, 48(4), 369-384.‏

https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2003.10.017

  • Simos, J., Naissem, F. B., Naissem, J., Maïga Sokona, F., Konongo, J. D. D., Sani, A., Corburn, J., Karanja, I., Makau, J., Aikins, A. D., & Haroun, A. (2017). Healthy cities in Africa: A continent of difference. Healthy Cities: The Theory, Policy, and Practice of Value-Based Urban Planning, 89-132.‏

https://doi.org/10.1007/978-1-4939-6694-3_6

  • Stokols, D. (1996). Translating social ecological theory into guidelines for community health promotion. American Journal of Health Promotion, 10(4).

https://doi.org/10.4278/0890-1171-10.4.282

  • Tulchinsky, T. H., & Varavikova, E. A. (2014). Expanding the concept of public health. The new public health, 43.‏

https://doi.org/10.1016/B978-0-12-415766-8.00002-1

  • UN-Habitat. (2015). State of the World's Cities 2014/2015: Bridging the Urban Divide. Retrieved from:

https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/State%20of%20the%20World%20Cities%2020102011%20-%20Cities%20for%20All%20Bridging%20the%20Urban%20Divide.pdf

  • United Nations. (2016). The Sustainable Development Goals 2016. eSocialSciences.‏ Retrieved from:

https://econpapers.repec.org/scripts/redir.pf?u=http%3A%2F%2Fwww.esocialsciences.org%2FArticles%2Fshow_Article.aspx%3Facat%3DInstitutionalPapers%26aid%3D11456;h=repec:ess:wpaper:id:11456

  • United Nations. (2018). Revision of World Urbanization Prospects. Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved from:

https://www.un.org/en/desa/2018-revision-world-urbanization-prospects

  • Webster, P., & Sanderson, D. (2013). Healthy cities indicators—a suitable instrument to measure health?. Journal of Urban Health, 90, 52-61.‏

https://doi.org/10.1007/s11524-011-9643-9

  • Westphal, M. F., Franceschini, M. C., & Setti, A. F. F. (2018). How can the healthy municipalities, cities and communities strategy advance the Sustainable Development Goals agenda? Lessons from Agenda 21 and the MDGs in Brazil. Lifelong learning and Education in Healthy and Sustainable cities, 265-282.‏

https://doi.org/10.1007/978-3-319-69474-0_16

  • (1998). Health Promotion Glossary. Retrieved from:

https://www.who.int/publications/i/item/WHO-HPR-HEP-98.1

  • World Bank. (2023). Urban Population, Retrieved September 27, 2023, From

https://www.worldbank.org/en/topic/urbandevelopment/overview

  • Yang, J., Luo, X., Xiao, Y., Shen, S., Su, M., Bai, Y., & Gong, P. (2020). Comparing the use of spatially explicit indicators and conventional indicators in the evaluation of healthy cities: A case study in Shenzhen, China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(20), 7409.‏

https://doi.org/10.3390/ijerph17207409

  • You, H., Wu, X., & Guo, X. (2020). Distribution of COVID-19 morbidity rate in association with social and economic factors in Wuhan, China: Implications for urban development. International journal of environmental research and public health, 17(10), 3417.‏

https://www.mdpi.com/1660-4601/17/10/3417#

  • Zijlema, W. L., Klijs, B., Stolk, R. P., & Rosmalen, J. G. (2015). (Un) healthy in the city: respiratory, cardiometabolic and mental health associated with urbanity. PLoS One, 10(12), e0143910.

https://doi.org/10.1371/journal.pone.0143910

توسعه پایدار شهری
دوره 4، شماره 12
آبان 1402
صفحه 87-107

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار