سنجش و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در پیدایش هویت‌بخشی محلات شهری (مطالعه موردی: شهر جیرفت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

چکیده

احیاء هویت محله‌ای و تعلقات اجتماعی به‌منظور مدیریت مطلوب و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان همواره مورد تأکید محققان و کارشناسان شهری بوده است. بررسی و شناخت عوامل مداخله‌گر و تأثیرگذار بر احساس هویت­مندی محله‌ای می‌تواند در جهت حل معضل بحران هویت در شهرها و محلات امروز کارساز باشد. شهروندان ساکن در محلات کلان‌شهرهای امروزی با فضای محله خود مأنوس نیستند و در تصویر ذهنی آن‌ها محله بخشی از شهر محسوب شده است. محله ویژگی‌های سنتی خود را از دست‌ داده و همواره احساس بی‌هویتی و سرگردانی را بر انسان ساکن در آن القاء کرده است. تلاش اصلی در این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر هویت بخشی در محلات شهری و اولویت‌بندی عوامل صورت گرفته است. روش تحقیق به‌صورت توصیفی – تحلیلی است و جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است. داده‌های پژوهش از طریق پرسشنامه به کمک تکنیک‌های تلفیق آزمون آماری کوکران و مدل مجموع وزنی ساده مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. نتایج به‌دست‌آمده نشان داده است که بیشترین عامل تأثیرگذار در هویت بخشی به محلات شهر جیرفت، احساس تعلق و وابستگی به محله با وزن 301/0 بوده است و کمترین عامل، میزان مشارکت در تصمیم‌گیری‌های مربوط به محله با وزن 175/0 می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment and Ranking of Effective Factors on Creating Local Identity in Urban Neighborhoods (Case Study: Jiroft City)

نویسندگان [English]

  • Sayyed Ali Alavi 1
  • Moosa Pahlavan Darini 2
  • Farrokhlagha Bahadori Amjazi 3
1 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 M.A., Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3 M.A., Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geography and Environmental Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.
چکیده [English]

The revival of local identity and social belongings have always been emphasized by researchers and urban experts in order to promote the quality of citizen’s life. Investigating and recognizing the effective factors on local identity sense can be used to solve the problem of cities identity crisis and their neighborhoods. Citizens of metropolitan cities are not accustomed to the atmosphere of their neighborhood, and in their mental image, the neighborhood is part of the city. Nowadays, neighborhood has lost its traditional features and caused a feeling of indifference and wondering on their residents. The main effort in this research is identifying and prioritizing factors affecting identity in urban neighborhoods. The research method is descriptive-analytic and data collection is done in library and field study. Data analysis using the Cochran statistical test and the Simple Additive Weighting (SAW) model was conducted. The results show that the most effective factor in identifying the neighborhoods of Jiroft was the Sense of belonging with weight 0.301, and the lowest factor was the participation rate in neighborhood-related decisions with weight 0.175.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Neighborhoods
  • Local Identity
  • Sense of Belonging
  • City of Jiroft
  • افروغ، عماد. 1380. هویت ایرانی. تهران: انتشارات بقعه.
  • برک پور، ناصر. 1380. مصاحبه با کامران ذکاوت، پایداری هویت در محله‌های مسکونی، تهران: مجله شهرداری‌ها. 25.
  • بهزاد فر، مصطفی. 1386، نگاهی به هویت شهر تهران. تهران: نشر شهر.
  • پاکزاد، جهانشاه. 1385. مبانی نظری و فرایند طراحی شهری. تهران: جلد 1، انتشارات شهیدی.
  • جهانی دولت‌آباد، رحمان، علی شماعی، و اسماعیل جهانی دولت‌آباد.1392. سنجش میزان هویت محله‌ای با تأکید بر نقش نهادهای مردمی در منطقه 7 تهران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی 13(31): 191-210.
  • ساروخانی، باقر. 1370. دائره‌المعارف علوم اجتماعی. تهران: انتشارات کیوان.
  • سبحانی­نژاد، مهدی. 1388. زمینه ارتقاء مشارکت مردمی با تأکید بر هویت محله‌ای. مجله آبادی: 25.
  • شماعی، علی، احمد پوراحمد. 1392. بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه جغرافیا. تهران: انتشارات دانشگاه، چاپ پنجم.
  • شیخاوندی، داور. 1380. ناسیونالیسم و هویت ایرانی. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
  • فکوهی، ناصر. 1383. انسان‌شناسی شهری. تهران: نشر نی.
  • قاسمی، وحید، و سمیه نگینی. 1389، بررسی تأثیر بافت محلات بر هویت اجتماعی، با تأکید بر هویت محله‌ای در شهر اصفهان. فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای 2(7): 113-136.
  • قاسمی اصفهانی، مروارید. 1383. اهل کجا هستیم؟ (هویت بخشی به بافت‌های مسکونی). تهران: انتشارات روزنه.
  • لینچ، کوین. 1384. تئوری شکل شهر. ترجمه سید حسین بحرینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • محسنی، محمدرضا، اهورا زندی، و محمد مسعود آتشبار. 1392. بررسی تطبیقی عناصر کالبدی محله‌های قدیمی شهر شیراز، فصلنامه شهر ایرانی اسلامی 13: 65-72.
  • میرمحمدی، داوود. 1383. گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران. تهران: موسسه مطالعات ملی- تمدن ایرانی.
  • نقی­زاده، محمد. 1386. ادراک زیبایی و هویت شهر (در تفکر اسلامی). اصفهان: انتشارات شهرداری اصفهان.
  • وحیدا، فریدون، و سمیه نگینی. 1391. ساخت و اعتبار­یابی مقیاس هویت محله‌ای، مطالعات شهری 2(2): 35-58.
  • هودسنی، هانیه. 1384. بهبود ساختاری، فضایی محلات شهری در چارچوب توسعه محله‌ای پایدار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
  • Barton, Hugh., Marcus Grant, and Richard Guise. 2003. Shaping Neigborhoods, New york, Spon press.
  • Foth, Marcus .2004. Desgning networks for sustainable neighbourhoods (Acase study of a student a per tment com plex).
  • Cowan, R. 2005. The dictionary of the urbanism street.
  • Neal, Peter. 2003. Urban Village and the Making of Communities, Spon Press, London.
  • Louis, Saver and Arbour, Daneiel and Associates.1989. Joining old and new: Neghbourhood Planning and Architecture for city Revitalizatio.
  • Walmsley. D.J. 1990. Urban Living, Longman cientific and Technical.