ارزیابی عوامل مؤثر در بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهری (مطالعه موردی: شهر سقز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

3 استادیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

یکی از اقداماتی که می ­تواند در کاهش آسیب­ پذیری بافت ­های ناکارآمد شهری مؤثر باشد، توجه به عوامل مؤثر در بازآفرینی بافت‏ های ناکارآمد شهری است. این تحقیق باهدف ارزیابی عوامل مؤثر در بازآفرینی بافت ­های ناکارآمد شهری، ضمن شناسایی عوامل مؤثر به اولویت ­بندی محلات شهر سقز برای مداخله با رویکرد بازآفرینی پرداخته است و به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ­ای و میدانی استفاده‌شده است­ که به‌منظور بررسی رابطه، اثرات و استخراج عوامل کلیدی از نرم ­افزار MICMAC و جهت نمایش توزیع این عوامل در سطح محلات از مدل کریجینگ در محیط GIS استفاده‌شده است. جهت سطح‌بندی محلات شهر سقز ازلحاظ عوامل کلیدی نیز از مدل تصمیم­ گیری CoCoSo استفاده‌شده که به‌منظور تعیین وزن و اهمیت هر یک از عوامل در مدل کوکوسو از مدل­ FARE استفاده‌شده است. نتایج تحقیق نشان داد که در بین 31 شاخص موردبررسی 11 شاخص بیشترین اثرگذاری را به‌عنوان عوامل کلیدی در بازآفرینی بافت­ های ناکارآمد داشته ­اند و نتایج نشان می ­دهد که با توجه به عوامل کلیدی مؤثر در بازآفرینی بافت­ های ناکارآمد محلات­ شهر سقز (­مشارکت اجتماعی، حس تعلق­ مکانی، اشتغال و میزان درآمد، سرمایه‌گذاری در محله، مدیریت یکپارچه، نظارت بر ساخت­ و­ساز و کنترل بناها، کیفیت ابنیه، عرض معابر، دسترسی به معابر اصلی و حمل‌ونقل، فاصله از کاربری­ های ناسازگار، دسترسی به خدمات بهداشتی –درمانی، آتش‌نشانی، پارک و ورزشی­)­­، محلات 2، 8 و 22 به‌عنوان محلات قابل ­قبول و در مقابل محلات 6، 16، 17، 18 و 19 به‌عنوان محلات نامناسب و غیرقابل‌تحمل، با آسیب­ پذیری بالا محسوب می­ شوند؛ مهاجرت روستاییان به این محلات، ناپایداری ابنیه، تغییرات غیر منتظره مدیریت شهری، بی ­برنامگی، ناهماهنگی مدیریت شهری، موازی کاری دستگاه‌های مختلف و نبود تعامل میان شهروندان و مدیریت شهری از مهم­ترین دلایل ناکارآمدی محلات مذکور می ­باشد که به‌منظور کاهش آسیب­ های بارز حاصل از بافت ­های ناکارآمد و تحقق بازآفرینی در سطح محلات شهر سقز توجه به عوامل کلیدی مؤثر در تحقق بازآفرینی ضروری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation the Effective Factors in Regeneration of Urban Inefficient Textures (Case Study: City of Saqqez)

نویسندگان [English]

  • Sharareh Saidpour 1
  • Fereidoun Babaei Aghdam 2
  • Iraj Teymuri 3
1 Ph. D. Student, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
2 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Effective factors are considered in recreation of urban inefficient textures as one of the measures that can be effective in reducing vulnerability of urban inefficient textures. This research has been done in order to evaluate the effective factors in regeneration of urban inefficient textures. After identifying the factors, it has prioritized the neighborhoods of Saqqez to intervene with a regenerative approach and has been used in order to collect information from two library and field methods MICMAC software is used in order to examine the relationship, effects and extracting key factors and the kiriging model has been used in a GIS environment to display the distribution of these factors in the neighborhoods. The CoCoSo decision-making model has been used according to key factors to rank localities in the city of Saqqez which is used from the FARE model to determine the weight and the importance of each factor in the CoCoSo and the research results showed that11 indicators have had the most impact among the 31 indicators as key factors in the regeneration of urban worn-out textures and the results show that Localities 2, 8 and 22 are acceptable and in opposite, Locations 6, 16, 17, 18­and­­19 are inappropriate and unbearable, with high vulnerability according to the key effective factors in the regeneration of urban inefficient textures in the neighborhoods from the city of Saqqez (social participation, sense of belonging, employment and income, investment in the neighborhood, integrated management, supervision of construction and control of buildings, quality, passages, access to main roads and transportation, distance from incompatible uses, access to health services­-­medical, fire department, park and sports). It is one of the most important reasons for the inefficiency of these neighborhoods; The migration of villagers to these areas, Instability of buildings, sudden changes in urban management, disorganization, inconsistency in urban management, parallel operations on different devices and lack of interaction between citizens and city management. It is necessary attention to key effective factors in the realization of regeneration to reduce a lot of damage resulting from inefficient textures and the realization of regeneration in the neighborhoods from the Saqqez.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regeneration
  • Urban Worn-out Textures
  • Effective Factors
  • Saqqez

مراجع

  • آزادخوانی، پاکزاد، سلاورزی­زاده، محمد، و فاروق دوست، فاطمه. (1402). امکان­سنجی بازآفرینی بافت‏ های مرکزی فرسوده شهر ایلام بر اساس رویکرد هوشمند شهری. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 23(71)، 283-301.

http://dorl.net/dor/20.1001.1.22287736.1300.0.0.151.4

  • بیرانوند، مسلم، و جهانبخش، حیدر. (1401). افزایش زیست ­پذیری بافت­ های فرسوده شهری از طریق اعمال برنامه‌های راهبردی مداخله‌گر بوم گرا (پژوهش موردی: شهر خرم‌آباد). پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 13(3)، 1-22.

https://doi.org/10.30473/grup.2021.46793.2371

  • جاهد قدمی، محمد، عندلیب، علیرضا، و ماجدی، حمید. (1400). شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی مؤثر بر بازآفرینی بافت­ های ناکارآمد با رویکرد آینده ­پژوهی (مطالعه موردی: منطقه 12 کلان‌شهر تهران). فصلنامه جغرافیا و برنامه ­ریزی منطقه ­ای، 11(42)، 851-870.

https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286462.1400.11.2.45.5

  • جنتی، حسین، استقلال، احمد، المدرسی، سید علی، رضایی، محمدرضا، و ذاکریان، ملیحه. (1401). تبیین مؤلفه­ های کالبدی ارتقای زیست ­پذیری در بافت­ های ناکارآمد شهری (نمونه موردی: بافت فرسوده شهر دو گنبدان). فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 13(50)، 131-146.

https://www.doi.org/10.30495/jupm.2022.27185.3778

  • حکمت نیا، حسن، رسولی، محمد، میرحسینی، ولی‌الله، جهانگیر زاده، جواد، و کریمی، احمد. (1401). بازآفرینی شهری با تأکید بر ذهنیت کارشناسان از آسیب‌های حاصل از بافت­ های فرسوده (مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه جغرافیا، 20 (75)، 129-145.

https://dorl.net/dor/http://dor.net/dor/20.1001.1.27833739.1401.20.75.7.9

  • رسولی، محمد، احدنژاد، محسن، و حیدری، محمدتقی. (1400). تحلیل اهمیت- عملکرد عوامل کلیدی موفقیت در بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با تأکید بر ذینفعان (مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه برنامه ­ریزی توسعه شهری و منطقه­ ای، 6(16)، 149-178.

https://www.doi.org/10.22054/urdp.2021.59442.1301

  • رسولی، محمد، احدنژادروشتی، محسن، مشکینی، ابوالفضل، و حیدری، محمدتقی. (1401). تحلیل بازآفرینی بافت­ های فرسوده شهری با تأکید بر نقش و عملکرد ذینفعان با رویکرد آینده‌نگاری (مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه برنامه ­ریزی شهری، 13(48)، 68-51.

https://doi.org/10.30495/jupm.2022.4209

  • سجاد، ستاره. (1398). ارتقاء کیفیت محیطی بافت­ های قدیمی محلات با رویکرد بازآفرینی شهری پایدار (نمونه موردی: محدوده قدیمی محله تجریش) (پایان‏ نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری)، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین ­المللی امام خمینی، ایران.

https://ganj.irandoc.ac.ir//#/articles/84d9c0968c34d46bfe796f7498af514e

  • صابری فر، رستم. (1401). بررسی عوامل اثرگذار بر مشارکت مردم در بازآفرینی بافت­ های فرسوده شهری (مورد­پژوهش: شهر مشهد). فصلنامه پژوهش‌های بوم ­شناسی شهری، 13­(3)، 97-114.

https://doi.org/10.30473/grup.2020.46261.2346

  • صفایی­ پور، مسعود، و حاجی ­پور، نازنین. (1401). تحلیلی بر بازآفرینی بافت­ های فرسوده کلان‌شهر اهواز با رویکرد آینده‌پژوهی و سناریونویسی. مجله آمایش جغرافیایی فضا، ­12(4) 39-58.

https://doi.org/10.30488/gps.2021.292144.3422

  • صفوری، سیامک، بیگ بابایی، بشیر، و نوروزی، پرویز. (1401). ارزیابی سناریوهای بازآفرینی شهری در بافت­ های فرسوده شهری (مطالعه موردی: منطقه هشت تبریز). فصلنامه آمایش محیط، 59، 205-187.

https://dorl.net/dor/20.1001.1.2676783.1401.15.59.9.4

  • عبدالهی، ولی، بیگ بابایی، بشیر، و عزت پناه، بختیار. (1399). بازشناسی قابلیت‌های بازآفرینی در بافت‌های ناکارآمد (مطالعه موردی: منطقه چهار شهرداری کلان‌شهر تبریز). فصلنامه جغرافیا، 10(4)، 151-137.

https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.4.9.6

  • قربانلو، حسن، معصومی، محمدتقی، و یزدانی، محمدحسن. (1401). تحلیل استراتژیک بازآفرینی شهری با تأکید بر مؤلفه­ های اجتماعی در فضاهای پیرا شهری(نمونه موردی: بافت فرسوده منطقه 20 تهران). توسعه فضاهای شهری، 4(2)، 34-19.

https://ensani.ir/fa/article/514070

  • گلشاهی، مرتضی، سرگلزایی، شریفه، و قاضی، رضا. (1400). بازآفرینی پایدار محلات مسئله‌دار شهرهای مرزی با تأکید بر اصول نوشهرسازی (نمونه موردمطالعه: محله بابائیان زاهدان). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 8(29)، 125-148.

https://doi.org/10.22080/usfs.2021.3443

  • محمدی سرین دیزج، مهدی. (1399). بررسی نقش راهبرد بازآفرینی در ساماندهی بافت ­های قدیمی و فرسوده شهرها با رویکرد توسعه پایدار(مطالعه موردی: محله غریبان شهر اردبیل). فصلنامه شهر پایدار، 3(3)، 33-49.

https://doi.org/10.22034/jsc.2020.215738.1183

  • محمودزاده، حسن، نظری، معصومه، و هریسچیان، مهدی. (1400). سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری بافت فرسوده شهری در برابر زلزله نمونه موردمطالعه: شهرکرد. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 11(41)، 163-182.

https://doi.org/10.30488/gps.2021.245297.3294

  • نصیری هنده خاله، اسماعیل، و سالاری نیا، مرضیه. (1396). تحلیل عوامل مؤثر در بازآفرینی بافت ­های فرسوده شهری(مطالعه موردی: محله 20 منطقه 17 شهر تهران). فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 14(55)، 135-148.

https://sarzamin.srbiau.ac.ir/article_12181.html

  • ­نقدی، آمنه، مافی، عزت اله، و وطن‌پرست، مهدی. (1398). تحلیلی بر وضعیت شاخص‌های تاب‌آوری در بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر فاروج. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(60)، 219-238.

https://ensani.ir/fa/article/433946

  • Abdelbaseer, M., Ubarevičienė, R., & Ham, M. (2022). Morphological evaluation and regeneration of informal settlements: An experience-based urban design approach. Cities,128, 103798.

https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103798

  • Albanese, G., Ciani, E., & Blasio, G. (2021). Anything new in town? The local effects of urban regeneration policies in Italy. Regional Science and Urban Economics, 86, 103623.

https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2020.103623

  • Awad, J., & Jung, Ch. (2022). Extracting the Planning Elements for Sustainable Urban Regeneration in Dubai with AHP (Analytic Hierarchy Process). Sustainable Cities and Society, 76, 103496.

 https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.103496

  • Deng, CH., & Ma, J. (2015). Viewing urban decay from the sky: A multi-scale analysis of residential Vacancy in a Shrinking U.S. city. Landscape and Urban Planning, 141, 88–99.

https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2015.05.002

  • Fayers, P.M., & Machin, D. (2007). Quality of life: the assessment, analysis and interpretation of patient-reported Outcome. Publisher: John Wiley & Sons.

https://doi.org/10.1002/9780470024522

  • Gao, Q., Yin, D., & Zhu, H. (2020). Urban regeneration and emotional politics of place in Liede Village, Guangzhou. China, Habitat International, 103, 102199.

https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2020.102199

  • Huu, N.N., Quang, T.N., Duong, Q.N., & Dinh, N.C. (2023). Unveiling urban households’ livelihood vulnerability to climate change: An intersectional analysis of Hue City Ietnam. Environmental and Sustainability Indicators, 19, 100269.

http://dx.doi.org/10.1016/j.indic.2023.100269

  • Ince, C. D., & Aslan, B. (2019). monitoring the effects of land sizes on private property transformation in an urban regeneration project by regression analysis: Erenler Cedit case study; Kocaeli. Sustainable Cities and Society, 50, 101632.

https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101632

  • G., Fu, X., Han, Q., Huang, R., & Zhuang, T. (2021). Research on the collaborative governance of urban regeneration based on a Bayesian network: The case of Chongqing. Land Use Policy, 109, 105640.

https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105640

  • Liu, Y., Shen, L., Ren, Y., & Zhou, T. (2023). Regeneration towards suitability: A decision-making framework for determining urban regeneration mode and strategies. Habitat International, 138, 1-20.

https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2023.102870

  • Manganelli, B., Tataranna, S., & Pontrandolfi, P. (2020). A model to support the decision-making in urban regeneration. Land Use Policy, 99, 104865.

https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104865

  • Morbiducci, R., & Vite, C. (2017). Applications of an Integrated Design Methodology for Regenerative Process of the Existing Buildings. Energy Procedia, 140, 303-313.

https://doi.org/10.1016/j.egypro.2017.11.144

  • Pan, Y., & Cobbinah, P. (2023). Embedding place attachment: Residents’ lived experiences of urban regeneration in Zhuanghe, China. Habitat International, 135, 102796.

https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2023.102796

  • ­Pellicelli, G., Rossetti, S., Caselli, B., & Zazzi, M. (2022). Urban regeneration as an opportunity to redesign Sustainable Mobility. Experiences from the Emilia-Romagna Regional Call. Transportation Research Procedia, 60, 576-583.

https://doi.org/10.1016/j.trpro.2021.12.074

  • Stryjakiewicz, T., Kudłak, R., Ciesiółka, P., Kołsut, B., & Motek, P. (2018). Urban Regeneration in Poland’s Non-Core Regions. European Planning Studies, 26(2), 316-341.

https://doi.org/10.1080/09654313.2017.1361603

  • Zhang, H., Cong, C., & Chakraborty, A. (2022). ­Exploring the institutional dilemma and governance transformation in China's urban regeneration: Based the case of Shanghai Old Town. Cities, 131, 1-17.

https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103915

 

توسعه پایدار شهری
دوره 4، شماره 13
بهمن 1402
صفحه 1-21

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار