ارائه الگوی کالبدی مسکن امروز با بهره گیری از کیفیات مطلوب خانه های تاریخی (نمونه موردی: شهر کرمان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

3 استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

گسترش مطالعات در عصر جدید موجب شکل ­گیری مباحث گسترده ­ای در مبانی و اصول نظری معماری مسکن همچون موضوعات روان‌شناختی، فرهنگی و پدیدارشناسی شده و به این نکته تأکید دارد که خانه والاتر از یک سرپناه و سکونت مفهومی فراتر از تأمین نیازهای کالبدی و عملکردی دارد. نگاه مفهومی به خانه، معماری مسکن حاضر را به کیفیاتی در خانه متوجه می­کند که علاوه بر پاسخگویی به نیازهای عملکردی خود، در پی حل نمودن نیازهای برتر ساکنین می­ باشند. با آغاز دوران معاصر این کیفیات و مفاهیم در معماری مسکن ایران کمتر و کم‌رنگ شدند همچنین سرعت و تغییر سریع دوران نیز اجازه به وقوع پیوستن این کیفیات را در بناهای معماری ایرانی کم کرد. در این تحقیق هدف اصلی، دستیابی به الگوهای کالبدی –فضایی مسکن امروز با بهره­ گیری از کیفیات مطلوب خانه‌های تاریخی کرمان و هدف فرعی، دستیابی به فرایند چگونگی استخراج و کاربرد الگوهای فضایی- کالبدی به‌دست‌آمده می‌باشد. این پژوهش با بررسی خانه­ های تاریخی کرمان و با نگاهی کالبدی و پدیدارشناسانه در معماری آن­ها، به استخراج کیفیات مطلوب پرداخته است. این پژوهش از موضع هدف کاربردی، با روش کیفی و از طریق مشاهده، حضور میدانی در بافت تاریخی و امروزی، مطالعات میدانی (مشاهده و حضور در بافت تاریخی) و کتابخانه­ ای به گرد­آوری داده ­ها پرداخته است. روش تجزیه‌وتحلیل به‌صورت تطبیقی و با استدلال منطقی می ­باشد. درنتیجه کیفیات مطلوب به‌دست‌آمده شامل گشودگی، انعطاف‌پذیری، کم‌رنگی، سکوت، ایستایی، باز، زنده، مستور، تهی، زمینه‌ای و یکپارچه می‌باشند. این کیفیات به همراه مؤلفه‌هایی کالبدی از خانه‌های تاریخی همچون فن ساخت، مصالح و بافت، رنگ، تناسبات و مقیاس، هندسه، سازمان‌دهی فضایی و نحوه چیدمان داخلی فضا، فضای سبز در جدولی ارائه‌شده‌اند؛ در پایان این کیفیات به همراه مؤلفه‌های کالبدی در ترکیب متوازنی از نور، بافت و صدا، تناسبات، تلفیق با محیط طبیعی، آسمان و زمین انتخاب‌شده‌اند و در قالب شش الگوی کالبدی مسکن که با بهره‌گیری از کیفیات مطلوب حاصل‌شده از مطالعات (معنایی و کالبدی) خانه‌های تاریخی انجام‌گرفته‌اند، طرح و امروزی سازی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Presenting the Physical Pattern of Today's Housing by Taking Advantage of the Desirable Qualities of Historical Houses (Case Study: Kerman City)

نویسندگان [English]

  • Amjad Bahredar 1
  • Ramin Madani 2
  • Mohsen Afshari 3
1 Master's student, Architecture Department, Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 Associate Professor, Architecture Department, Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.
3 Assistant Professor, Architecture Department, Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

The expansion of studies in the new era has led to the formation of wide-ranging discussions on the foundations and theoretical principles of housing architecture. Such as psychological, cultural and phenomenological subjects. And it emphasizes the point that the house is more than a shelter and residence, it has a concept beyond the provision of physical and functional needs. A conceptual look at the house makes the current housing architecture aware of the qualities of the house. These qualities, in addition to meeting their functional needs, seek to solve the superior needs of the residents. With the beginning of the modern era, these qualities and concepts became less and less colorful in Iranian housing architecture. Also, the speed and rapid change of the era also allowed these qualities to occur in Iranian architectural buildings. In this research, the main goal is to achieve the physical-spatial patterns of today's housing by taking advantage of the desirable qualities of Kerman's historical houses. And the secondary goal is to achieve the process of how to extract and apply the spatial-physical patterns obtained. This research examines the historical houses of Kerman from a physical and phenomenological point of view and achieves the extraction of desirable qualities. This research is practical in terms of purpose. Data has been collected with a qualitative method and through observation, field presence in the historical and contemporary context, and library sources. The method of analysis is comparative and with logical reasoning. As a result, the desired qualities have been obtained. Such as openness, flexibility, pale color, silence, static, open, alive, hidden, null, contextual and integrated. These qualities are defined along with physical components of historical houses. Such as construction technique, materials and texture, color, proportions and scale, geometry, spatial organization and the way of interior arrangement of space, green space. In the end, these qualities along with physical components have been selected in a balanced combination of light, texture and sound, proportions, integration with the natural environment, sky and earth. Then they are presented in the form of six physical models of housing. Then, by taking advantage of the desirable qualities obtained from the semantic and physical studies of historical houses, they have been modernized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physical Pattern
  • Housing
  • Desirable Qualities
  • Historical Houses of Kerman

مراجع

  • ابراهیم‌زاده، عیسی و قاسمی قاسموند، عزت­الله. (1396). تحلیل و ارزیابی وضعیت کاربری اراضی شهری با تأکید بر پایداری کاربری مسکونی (موردمطالعه: شهر سامان). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7(26)، 131-146.

https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516735.1396.7.26.10.5

  • اخوت، هانیه. بمانیان، محمدرضا و انصاری، مجتبی. (۱۳۹۰). بازشناسی مفهوم معنوی سکونت در مسکن سنتی اقلیم کویری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی،2(5)، ۹۵-۱۰۲.

https://www.sid.ir/paper/177410/fa

  • امین­پور، احمد. مدنی، رامین. حیاتی، حامد و دلداده، محمدعلی. (1394). بازشناسی مفاهیم مسکن و سکونت بر اساس آموزه‌های اسلامی. مدیریت شهری، 14(40)، 47-59.

https://sid.ir/paper/92166/fa

  • الکساندر، کریستوفر. (۱۳۸۱). معماری و راز جاودانگی، راه بی‌زمان ساختن (ترجمه مهرداد قیومی بید هندی). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول.
  • الکساندر، کریستوفر.(1384). یادداشت‌هایی بر ترکیب فرم‌ (ترجمه سعید زرین مهر). تهران: روزنه.
  • براتی، ناصر.(۱۳۸۲). بازشناسی مفهوم خانه در زبان فارسی و فرهنگ ایرانی، خیال، (8)، 25.

https://www.sid.ir/paper/451257/fa

  • حائری، محمدرضا. (1375). طراحی مسکن امروزی و اصول معماری خانه‌های سنتی. آبادی، 6(23)، 19-28.

https://sid.ir/paper/455311/fa

  • حبیبی، سید محسن. (1382). چگونگی الگوپذیری و تجدید سازمان استخوان‌بندی محله. هنرهای زیبا، (13)، 32-39.

https://sid.ir/paper/419420/fa

  • حقیقی، فرزانه. (۱۳8۷). در جستجوی معنای خانه با رویکرد پدیدارشناسی در شهر کرمان (پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی معماری)، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران.
  • راپاپورت، آموس. (1392). انسان‌شناسی مسکن(ترجمه خسرو افضلیان). تهران: انتشارات کتابکده کسری، چاپ دوم.
  • زومتـور، پیتـر. (1394). اتمسـفر(ترجمـه علی‌اکبری). تهـران: انتشـارات پرهام نقـش.
  • سلطان‌زاده، حسین.(۱۳۸4). از خانه تا آپارتمان، معماری و فرهنگ، 7(23).

https://www.sid.ir/paper/461616/fa

  • طباطبایی، مریم.(1395). طراحی خانه‌ی امروز در تداوم الگوهای بومی خانه‌ی دیروز در شهر زواره (پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی معماری)، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران.
  • کوپر مارکوس، کلر. (۱۳۸۲). خانه: نماد خویشتن(ترجمه احمدعلی قلی). فرهنگستان هنر، (5)، 84-119.

http://ensani.ir/fa/article/226240/

  • گیفورد، رابرت.(۱۳۷۸). روانشناسی محیط‌های مسکونی. معماری و فرهنگ، 1(2و3)، 71.

https://www.sid.ir/paper/449601/fa

  • معمار، مازیار. (۱۳۸۵). خانه ایرانی طراحی الگوی خانه در مناطق مرکزی ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی معماری). دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران.
  • مدنی، رامین، و شفایی، مینو. (1392). راهکارهای طراحی عرصه میانه با رویکرد جبران سازی مسکن حداقل در ایران. آرمان‌شهر، 6(11)، 153-165.

https://www.armanshahrjournal.com/article_33472.html

  • نوربرگ شولتز، کریستیان.(۱۳96). مفهوم سکونت، به‌سوی معماری تمثیلی (ترجمه محمود یاراحمدی). تهران: انتشارات آگاه، چاپ سوم.
  • کوون، تامس. آیدی، دن. هایدگر، مارتین. مکنزی، دونالد و هکینگ، یان. (1393). فلسفه‌ی تکنولوژی (ترجمه شاپور اعتماد). تهران: نشر مرکز.
  • هاشمی آذروند، فربد. (1389). در جستجوی الگوی خانه ایرانی- نمونه موردی تهران(پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی معماری). دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران.
  • هاشمی، سید محمدعلی.(۱۳۷۵). گاستون بشلار و معماری خانه‌ی خیال. آبادی، 6(23)، 10.

https://noandishaan.com/30565/

  • یزدان پناه، پونه.(۱۳۷۸). طراحی مسکن نمونه در محله تل یزد(پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی معماری). دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران.
  • یکه، مریم.(۱۳۹۷). طراحی مسکن بر اساس تداوم فرهنگ سکونت لارستان فارس(پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی معماری). دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران.

 

توسعه پایدار شهری
دوره 4، شماره 11
مرداد 1402
صفحه 33-50

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار