بازتعریف گفتمان توسعه پایدار در تطابق با نظریه ی جهانی‌شدن انعطاف پذیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، پردیس دانشگاه هنر تهران، تهران.

2 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران، تهران.

چکیده

از دهه 1980 میلادی به دنبال نشر اندیشه ­ی نئولیبرالیسم، دنیای شهری در پی افزایش نفوذ بازار بر همه ­ی ارکان زندگی، مخاطراتی را در نحوه عملکرد سیستم ­های سازنده خود تجربه می­کند. مخاطراتی که در حوزه یک سیستم پیچیده تحت تأثیر چرخه­ های دانش، اطلاعات و تکنولوژی از یکسو و نیروهای مؤثر، شامل نیروهای درونی (پیچیدگی و همبستگی) و نیروهای بیرونی (پراکندگی و فشردگی) از سویی دیگر و در راستای تحقق مفاهیم رقابت شهری رخ می­دهد. این مخاطرات، آشفتگی­ ها و اختلالاتی را در ساختار کلی سیستم­های پیچیده شهری وارد کرده که با توجه به ویژگی­های عصر حاضر و تجلی مفهوم جهانی‌شدن شدت بیشتری یافته­ و لزوم تغییرات اساسی را در برنامه­ ریزی به‌منظور حل مسائل جدید ایجاب کرده است. در این راستا، تغییر برنامه ­ریزی در دهه 70-80 میلادی به پارادایم انتقادی در قالب برنامه‌ریزی ارتباطی و مشارکتی که خود مجموعه­ای از بحران‌های محیطی، اقتصادی و اجتماعی را در پی داشته، کارساز نبوده و لزوم بازاندیشی در نحوه برنامه­ ریزی را به‌منظور کنترل مخاطرات و آسیب­ های اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی در پی داشته است. نتیجه این بازاندیشی، پارادایم انعطاف ­پذیری پسامدرنیسم می­باشد که بر کلیه ­ی اندیشه‌های آغازین قرن 21 مسلط بوده است. این چکیده به‌عنوان روایتی تحلیلی به بررسی اجمالی شرایط روز دنیای شهری، با تأکید بر نظریه­ی انعطاف­پذیری حاکم بر آغاز قرن 21، بر اساس دو محور مفهوم رقابت ­پذیری جهانی و گفتمان توسعه پایداری، می­پردازد. این روایت در سه‌گام اصلی به بازشناسی مفاهیم مزبور و میزان تأثیرپذیری گفتمان پایداری از این نظریه می ­پردازد. در گام نخست چشم‌انداز شهر در عصر جهانی‌شدن به‌منزله ­ی تصویر فشردگی فضا و زمان (جهانی‌شدن پسامدرنیسم) تبیین و از منظر آن چرخه ­ها و نیروهای مؤثر بر تغییر سیستم‌های شهری تعریف و رویکرد رقابت شهری به‌عنوان یک رویکرد غالب در تولید و بازتولید فضا معرفی می­شود. در گام دوم، گفتمان پایداری و سیر تکاملی آن در راستای کاهش مخاطرات جامعه جهانی بررسی و اجزای آن برای تطابق با پارادایم انعطاف ­پذیری موردبررسی قرار می­ گیرد. در گام سوم به‌عنوان جمع­بندی، با روش بررسی تطبیقی بین مفهوم ­های استخراج‌شده در دو گام پیشین، به‌منظور سازگاری و تطابق در عصر حاضر گفتمان توسعه پایدار مورد بازخوانی و بازتعریف قرار می­ گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Redefining the Discourse of Sustainable Development in Compliance with the Globalization Flexibility Theory

نویسندگان [English]

  • Mojdeh Jamshidi 1
  • Mitra Habibi 2
  • Reza Haghighat Naeini 2
1 Ph.D. in Urban Planning, Architecture & Urban Planning Department, Art University of Tehran, Tehran.
2 Assistant Professor, Architecture & Urban Planning Department, Art University of Tehran, Tehran.
چکیده [English]

Since 1980s, urban activities have endeavored to increase market economic in all global aspects, especially in urban life based on the idea of Neoliberalism and so increasing some risks their main systems performance. The risks that happen in a complex system are influenced by two items: 1) modern cycles, including knowledge, information and technology; and 2) effective forces, including internal forces (complexity and solidarity) and external forces (Sprawl and intensity). These items are affected by urban competition in globalization process. Inconsistency between these items has caused some other risks and damages to economic, social and ecological aspects. This condition makes decision makers and planners to shift planning paradigm from critical thought to flexible thought in postmodern age. This article as a narrative overview of the urban world conditions, emphasizes on flexibility theory of the 21st century beginning, based on two axes: flexible globalization and sustainable development discourse. The article recognizes the concepts of sustainability and the burdened impact of flexible theory in three main steps. In the first step, the city vision in the age of globalization was explained, as compression of space and time in flexible postmodern, which is followed by analyzing two main parameters: cycles and forces in urban competition context to produce and reproduce space. In the second step, the discourse of sustainability and its elements are studied to compare the paradigm of flexibility. In the third step and as conclusion with a comparative study, these two concepts in the present age are compared.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Postmodernism
  • Compression of Time and Space
  • Flexibility Theory
  • Urban Completion
  • Sustainable Development Discourse
  • توسلی، ‌غلامعباس. 1385. بررسی گفتمان‌های غالب در بحث جهانی‌شدن. مجله مطالعات جامعه‌شناختی 27(19): 157–180.
  • جی‌. ‌بی‌.‌ مدیسون. 1380. جهانی‌شدن؛ چالش‌ها و فرصت‌ها (نگاهی پدیدارشناسانه به فرآیند جهانی‌شدن). ترجمه محمود سلیمی. نشریه راهبرد 22(1):169– 197.
  • خانمحمدی، کریم. 1386. رویکرد انتقادی به پدیده جهانی‌شدن. فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع)  39–40(10): 123–142.
  • رابرتسون، رونالد. 1380. جهانی‌شدن: تئوری‌های اجتماعی و فرهنگ. ترجمه کمال پولادی. تهران: نظر ثالث.
  • شورچه، محمود. 1393. نظریه‌های برنامه‌ریزی شهری در قرن 21. تهران: انتشارات پرهام نقش.
  • عبداللهی، ‌عبدالله و جعفر جوان. 1389. تبار تاریخی فرآیند جهانی‌شدن. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک 2(1):1–10.
  • گل محمدی، احمد. 1386. جهانی‌شدن فرهنگ، هویت. تهران: نشر نی.
  • لشگری تفرشی، احسان. 1393. تبیین نظری - فلسفی مفهوم فضای جغرافیایی در چارچوب فرایند جهانی‌شدن. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی 25(7): 55–68.
  • والترز، مالکوم. 1379. جهانی‌شدن. ترجمه اسماعیل گیوی و سیاوش مریدی. تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
  • هاروی، دیوید.1393. وضعیت پسامدرنیته: تحقیق در خاستگاه‌های تحول فرهنگی. ترجمه عارف اقوامی مقدم. تهران: نشر پژواک.
  • Beck, Ulrich. 2006. Living in the world risk society. Economy and Society 35: 329- 345.