معماری احیاکننده در ارتقای کیفیت مسکن و بافت فرسوده در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

بافت فرسوده یکی از معضلات اصلی کلان‌شهرهای ایران است که بیشترین نمود آن در شهر تهران است. مطالعات صورت گرفته پیرامون زلزله احتمالی شهر تهران حاکی از آن است که این بلای طبیعی یک فاجعه انسانی بزرگ برای تهران خواهد بود. این موضوع از زمانی به بعد تصمیماتی عاجل را می‌طلبید که هرچه سریع‌تر این بافت نوسازی شود اما به نظر می‌رسد تعجیل در تصمیم سبب شد تا بسیاری از مسائل انسانی و کیفی در نظر گرفته نشود. درواقع به رویکردی کل‌نگر نیاز بود تا ضمن تسریع و تعجیل موارد و مؤلفه‌های متعددی را در نظر گیرد. معماری احیایی یا احیاکننده به‌عنوان یک رویکرد کل‌نگر که از معماری پایدار مشتق شده است می‌تواند در ساخت‌وساز در بافت فرسوده مورداستفاده قرار گیرد. معرفی و تبیین مفهوم معماری احیاکننده به‌عنوان یک رویکرد کل‌نگر است که بتوان بر مبنای آن به‌عنوان یک تئوری و چارچوب مفهومی در ارزیابی میزان مطلوبیت معماری و سازگاری آن با انسان و محیط در بافت فرسوده و بهسازی شده استفاده کرد. استفاده از روش دلفی و از طریق مصاحبه و همچنین بررسی اسناد و ادبیات تحقیق؛ 6 بعد، 34 شاخص مرتبط با پژوهش استخراج و در قالب شاخص اجماع (اهمیت، قطعیت و اولویت) شاخص‏هایی که می‏تواند بر روی عدم تحقق معماری احیاکننده در ارتقای کیفیت مسکن و بافت فرسوده تأثیرگذار باشد. شاخص‏های تدوین‌شده بر مبنای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی تأثیرگذاری و تأثیرپذیری (مقایسه زوجی) بر یکدیگر رتبه‌بندی شدند. در بخش نهایی تحقیق مبتنی بر تحلیل اکتشافی به کمک نرم‌افزار Micmac، در چارچوب ماتریس اثرات متقاطع تحلیل شدند. بر اساس نتایج پژوهش رویکرد معماری احیاکننده به‌عنوان یکی از بسترهای زمینه‌ساز پایداری، احیاء و ارتقاء کیفیت مسکن و بافت فرسوده قادر خواهد بود تا از طریق ابعاد اثرگذار خود به این مهم دست یابد و به ترتیب ابعاد اکولوژیک؛ عملکردی؛ طراحی و کالبدی؛ اقتصادی؛ اجتماعی و فرهنگی؛ ذهنی و ادراکی، بیشترین اثر و اهمیت را دارا می‌باشند. مطابق نتایج اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم پیشران‌های کلیدی، 3 شاخص تغییر روند معماری و بهره‌گیری از اصول پایداری، ارتقای عملکرد محیط، سازمان‌دهی مناسب سلسله‌مراتب دارای بیشترین اثرگذاری مستقیم و 3 پیشران انعطاف‌پذیری فعالیت‌ها و عملکردها، متعادل کردن نیازها و همزیستی رضایتمند و توسعه سرمایه‌گذاری دارای بیشترین اثرپذیری غیرمستقیم در فرآیند کاربست معماری احیاکننده در ارتقای کیفیت مسکن و بافت فرسوده در شهرهای ایران خواهند بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Regenerative Architecture Application in Improving the Quality of Housing and Dilapidated Fabric Areas in Iran

نویسندگان [English]

  • AmirPejman Darvish
  • Behrouz Mansouri
  • Mehrdad Javidinejad
Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The dilapidated fabric areas are one of the main problems of metropolises of Iran, which is most evident in the city of Tehran. The studies conducted on the possible earthquake in Tehran indicate that this natural phenomenon will be a great human disaster for Tehran. So, this issue calls for urgent decisions to renew this fabric as soon as possible, But it seems that the haste in the decision caused many human and quality issues not to be considered. In fact, a holistic approach was needed, while accelerating, consider several items and components. The Revival or regenerative architecture as a holistic approach, which is derivative from sustainable architecture, it can be used in the construction of dilapidated fabric area. Introducing and explaining the concept of regenerative architecture as a holistic approach, which can be based on it as a theory and conceptual framework It was used in the assessment of the degree of architectural desirability and its compatibility with humans and the environment in dilapidated and renovated fabric. Using the delphi method and through interviews, as well as reviewing research documents and literature; 6 dimensions, then, 34 indicators related to the research, were extracted and in the form of consensus index (importance, certainty and priority), indicators that can have an impact on the non-realization of regenerative architecture in improving the quality of housing & dilapidated fabric area. Codification indicators, based on the hierarchical analysis process, effective and impressible (pairwise comparison) were rated on each other. In the final part of the research, based on exploratory analysis using Micmac software, they were analyzed in the framework of the cross-effect matrix. Based on the research results, the regenerative architecture approach, as one of the foundations of sustainability, regenerative and improvement of the quality of housing and dilapidated fabric area, will be able to achieve this through his effective dimensions, and in order of dimensions, ecological; operational; design and body; economic; social and cultural; mental and perceptive have the most effect and importance. according to the results of direct and indirect effects of key drivers, 3 indicators of architectural proccess change index and the use of the principle of sustainability and Improving the performance of the environment, proper hierarchy organization, have the most direct effect and  3 drivers of flexibility of activities and functions, balancing needs and satisfying coexistence and investment development, will have the most indirect effect In the process of application, the regenerative architectural improving the quality of housing and dilapidated fabric areas in the cities of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dilapidated Fabric Areas
  • Housing
  • Regenerative Architecture

مراجع

  • اردلان، نادر، و بختیار، لاله. (1382). حس وحدت. تهران: انتشارات خاک.
  • آیینی، محمد. (1385). بافت‌های فرسوده شهری و عوامل افزایش فرسودگی‌ها. همشهری آنلاین، مشاهده در تاریخ 05/11/1401.
  • چالوک، غلامرضا. (1389). تحلیل وضعیت موجود امنیتی شهر تهران و ارایه راهبرد انتظامی در برابر بحران زلزله با استفاده از تکنیک SWOT (مدیریت بحران). مطالعات مدیریت انتظامی، (4)5، 650-676.
  • حبیبی، امین. (1400). جریان‌های احیایی منظر در باغ ایرانی، جستاری در باغ شازده. منظر. (54) 13، 6-17 .

DOI:10.22034/manzar.2021.249358089

  • حبیبی، سید محسن، و مقصودی، ملیحه. (1381). مرمت شهری: تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطع‌نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • سعیدی، آمنه، و واشقانی، مجتبی. (1398). بررسی راهبردهای مناسب جهت احیا بافت­های تاریخی با رویکرد فرهنگ اسلامی – ایرانی، مطالعه موردی در محله اسفنجان شهر سمنان. پژوهش در مهندسی عمران و معماری ایران. 13،12-23.
  • شفیعی دستجردی، مسعود. (1392). نوسازی بافت­های فرسوده و ضرورت تغییر نگرش در تهیه و اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی (نمونه موردی: شهر اصفهان). باغ نظر، (24) 10، 104-91.
  • عندلیب، علیرضا.(1398). سیاست‌های اجرایی نوسازی بافت فرسوده مبتنی بر سیاست‌های اتخاذشده، تحقق‌پذیر نیست، تاریخ مراجعه 22/11/1401.

https://nazaronline.ir/4906

  • محمد صالحی، زینب، و شیخی، حجت، و رحیمیون، علی‌اصغر. (1392). بهسازی کالبدی_ محیطی بافت مرکزی شهر با رویکرد توسعه شهری پایدار (نمونه موردی: بافت مرکزی شهر خرم‌آباد). فصلنامه مطالعات شهری. (7)2، 73-88.
  • مصوبه 3216.(1392). تجمیع و یکپارچه‌‌سازی اجرای پیوست‌های حوزه فرهنگ در طرح‌ها و برنامه‌های مهم و کلان، شورای عالی انقلاب فرهنگی.
  • مطوف، شریف. (1392). چرایی پیدایش و گسترش بافت‌های فرسوده. نشریۀ علمی منظر. (25)5، 49-53.
  • منصوری، سید امیر، و شفیعا، سعید و عادلوند، پدیده. (1399). بافت فرسوده: نجات‌بخشی. تهران: انتشارات پژوهشکده هنر معماری و شهرسازی نظر.
  • منصوری، سیدامیر. (1399). هسته امن محله، روش استراتژیک برای خروج از رکود نوسازی، مجله منظر. (53)12، 81-74.

DOI:10.22034/MANZAR.2020.120604

  • نگارش، حسین، و نوروزی، رباب، و فیضی، وحید، و شاه‌حسینی، منصوره. (1391). ارزیابی ریسک‌های بالقوه ناشی از زلزله در بافت‌های فرسوده مطالعه موردی: محله سنگلج ‌شرقی واقع در منطقه 12 تهران.مخاطرات محیط طبیعی. (1)1، 35-51.

DOI:10.22111/JNEH.2012.2442

  • Attia, S. (2016). Towards regenerative and positive impact architecture: A comparison of two net zero energy buildings. Sustainable Cities and Society. 26, 393-406.

DOI: 10.1016/j.scs.2016.04.017

  • Attia, S. (2018). Regenerative and positive impact architecture: Learning from case studies. London, United Kingdom: Springer International Publishing

DOI:10.1007/978-3-319-66718-8

  • Attia, S. & De Herde, A. (2011). Defining Zero Energy Buildings from a cradle to cradle approach. 27th Conference on Passive and Low Energy Architective, Louvain-La-Neuve, Belgium.

https://www.researchgate.net/publication/339273969_Defining_Zero_Energy_Buildings_from_a_Cradle_to_Cradle_Approach

  • Bankhele, A., Govardhan, P. (2019). Sustainability to Regeneration: Towards a New Architectural Design Paradigm, International Journal of Engineering Research. 8) Special Issue 1(,298-302.

https://www.researchgate.net/publication/361885583_Sustainability_to_Regeneration_Towards_a_New_Architectural_Design_Paradigm.

  • Baper, S., Khayat, M., & Hasan, L. (2020). Towards Regenerative Architecture: Material Effectiveness. International Journal of Technology. 11(4), 722-731.

DOI:10.14716/ijtech. v11i4.2631

  • Bharath, H. (2019). A Study on Regenerative Architecture. Conference: National Institute of Technology, Rourkela.

DOI:10.13140/RG.2.2.13066.52166

  • Colantonio, A. & Dixon, T. (2011). Urban Regeneration & Social Sustainability Best practice from European cities. A John Wiley & Sons, Ltd., Publication.

DOI: 10.1002/9781444329445.ch2

  • Cole, R. (2012). Transitioning from Green to Regenerative Design. Building Research & Information. 40, 39-53.

DOI:10.1080/09613218.2011.610608

  • Du Plessis, C. (2011). Towards a regenerative paradigm for the built environment. Building Research & Information. 40(1), 7-22.

DOI:10.1080/09613218.2012.628548

  • Furlan, R., Petruccioli, A., & Jamaleddin, M. (2019). The authenticity of place-making: space and character of the regenerated historic district in Msheireb, Downtown Doha (State of Qatar). Archnet-IJAR: International Journal of Architectural Research. 151-168.

DOI:10.1108/ARCH-11-2018-0009

  • Gibbons, L. V. & Cloutier, S. A. & Coseo, P. J. & Barakat, A. (2018). Regenerative development as an integrative paradigm and methodology for landscape sustainability. Sustainability, 10(6), 1-20.

DOI:10.3390/su10061910

  • Hes, D. & DuPlessis, C. (2014). Designing for hope: pathways to regenerative sustainability. Routledge, (1st). Oct 2014.

DOI:10.4324/9781315755373

  • Howard, E. (2011). Encyclopædia Britannica.

http://www.britannica.com/EBchecked/topic/273428/Sir-Ebenezer-Howard. Accessed 28 June 2017

  • Kadar, T. & Kadar, M. (2020). Sustainability Is Not Enough: Towards AI Supported Regenerative Design. 1-6. In 2020 IEEE International Conference on Engineering, Technology and Innovation (ICE/ITMC).

DOI:10.1109/ICE/ITMC49519.2020.9198554

  • Kahn, B. (2014). Report Finds $18.5 Million in Hidden Value at Bullitt Center. Retrieved from

http://www.bullittcenter.org/2014/09/15/report-finds-18-5-million-in-hidden-value-at-bullitt-center

  • Lau, A., Bentley, L. P., Martius, C., Shenkin, A., Bartholomeus, H., Raumonen, P., ... & Herold, M. (2018). Quantifying branch architecture of tropical trees using terrestrial LiDAR and 3D modelling. Trees, 32, 1219-1231.

DOI: 10.1007/s00468-018-1704-1

  • Littman, J.A. (2009). Regenerative Architecture: A Pathway Beyond Sustainability. Master thesis. University of Massachusetts Amherst.

https://www.google.com/books/edition/Regenerative_Architecture/5lawDAEACAAJ?hl=en

  • Lyle, J.T. (1994). Regenerative design for sustainable development. Wiley, Hoboken.

https://books.google.be/books?hl=fr&lr=&id=qB3v3gYofSUC&oi=fnd&pg=PR9&dq=Lyle+(1996)+on+regenerative+design&ots=DbahlmbGgc&sig=6dZOtRXfnSI92EgEsOAcZ7ObxBI

  • Mang, N. (2006). The rediscovery of place and our human role within it, Saybrook Graduate School and Research Center, San Francisco.

http://powersofplace.com/papers.htm. Accessed 28 June 2017

  • Mang, P & Reed, B. (2012). Regenerative Development and Design. Encyclopedia Sustainability Science & Technology. I. 8855.

DOI:10.1007/978-1-4614-5828-9_303

  • Marvick V, Murphy T (1998) Patterning as process. Permaculture Activist, Jul 1998.
  • (2012). Overview of the cradle to cradle certified CM product standard V3, by McDonough Braungart Design Chemistry, Written in collaboration with Environmental Protection Encouragement Agency, GmbH.

https://venturewell.org/wpcontent/uploads/C2C_Certified_V3_Overview_121113.pdf

  • McDonough, W & Braungart, M. (2013). The upcycle: beyond sustainability—designing for abundance. United States: Farrar, Straus and Giroux. Apr 2013.

https://www.amazon.com/Upcycle-Beyond-Sustainability-Designing Abundance/dp/0865477485

  • Mulhall, D & Braungart, M. (2010). Cradle to Cradle criteria for the built environment. Revista vasca de Economía, Gobierno Vasco / Eusko Jaurlaritza / Basque Government. 75(4). 182-193.

https://ideas.repec.org/a/ekz/ekonoz/2010416.html

  • Pedersen Zari, M. (2010). Regenerative Design for the Future. BUILD. 115. 68-69.

DOI:10.3763/asre.2008.0065

  • Pedersen Zari, M. (2018). Regenerative Urban Design and Ecosystem Biomimicry. (1st ed.). Routledge. Oxon.

DOI:10.1007/978-1-0716-0684-1_303

  • Petersdorff, Carsten & Boermans, Thomas & Harnisch, Jochen. (2006). Mitigation of CO2 Emissions from the EU-15 Building Stock. Beyond the EU Directive on the Energy Performance of Buildings. Environmental science and pollution research international. 13(5). 350-358.

DOI:10.1007/BF03039568

  • Fisk, P. (2017). Ecobalance-sustainable-land-use-planning-game. Ecobalance Center, Cmpbs publications.

https://www.cmpbs.org/library/publications/2000/ecobalance-sustainable-land-use-planning-game/ mp1.4-ecobalance.pdf /Accessed: 20 march 2023.

  • Sanford, C. (2017). The regenerative business: redesign work, cultivate human potential, achieve extraordinary outcomes. New York: Nicholas Brealey

https://www.amazon.com/Regenerative-Business-Cultivate-Potential-Extraordinary/dp/1473669103

  • Schwartz, Sh. (2006). A theory of cultural value orientation: explication and applications. International Jornal of Comparative Sociology. 5, 137- 182.

https://brill.com/view/journals/coso/5/2-3/article-p137_3.xml?language=en

  • Smith, C. & Levermore, G. (2008). Designing Urban Spaces and Buildings to Improve Sustainability and Quality of Life in a Warmer World. Energy Policy, 36(12), 4558-4562.

DOI:10.1016/j.enpol.2008.09.011

  • Smollin, L. & Lubitow, A. (2019). Environmental Justice and Interventions to Prevent Environmental Injustice in the United States. Encyclopedia of Environmental Health. 561-568.

DOI:10.1016/B978-0-12-409548-9.11820-2

  • Van der Ryn, S. & Cowan, S. (1996). Ecological Design. Washington, DC: Island Press.

https://books.google.com/books?id=7UQfsbumtzUC&newbks=0&hl=en&source=newbks_fb

  • Von Bertalanffy, L. (1968). General system theory: foundations, development, applications. New York: George Braziller.

https://www.google.com/books/edition/General_System_Theory/N6-woQEACAAJ?hl=en

  • Wahl, D. Ch. (2016). Designing regenerative cultures. Triarchy Press, Charmouth, Dorset. The Journal of New Paradigm Research. 74(1), 47-48.

DOI:10.1080/02604027.2017.1357982

  • Zu, L. (2013). Hannover Principles. In: Idowu, S.O., Capaldi, N., Zu, L., Gupta, A.D. (eds) Encyclopedia of Corporate Social Responsibility. Berlin, Heidelberg: Springer.

DOI:10.1007/978-3-642-28036-8_259

توسعه پایدار شهری
دوره 3، شماره 9
بهمن 1401
صفحه 93-112

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار