آینده‌پژوهی عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری مسکن پایدار در کلان‌شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 استاد، گروه معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانش آموخته دکتری، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تغییر نگرش در نوع برنامه‌ریزی جهت دستیابی به نتایج مطلوب به کار گرفته شده است. از جمله نگرش‌های جدید به امر برنامه‌ریزی، رویکرد آینده‌پژوهی است که امروز در برنامه‌ریزی شهری و همچنین برنامه‌ریزی مسکن مطرح است و به امری ضروری تبدیل ‌شده است. پژوهش حاضر، بر اساس هدف کاربردی، از نظر نوع تحقیق پیمایشی و اسنادی ـ کتابخانه‌ای است و بر اساس نوع ماهیت توصیفی ـ تحلیلی است. هدف پژوهش شناسایی عوامل مؤثر در برنامه‌ریزی مسکن کلان‌شهر تهران می‌باشد تا در روند بهبود و نتایج مطلوب در آینده برنامه‌ریزی‌ها مثمر ثمر واقع گردد. بدین ترتیب 26 عامل اثرگذار از منابع و طرح‌های معتبر استخراج شد و به وسیله پرسشنامه و مصاحبه از کارشناسان (30 نفر خبره در ارتباط با برنامه‌ریزی مسکن)، میزان اهمیت و ارزش هرکدام از عوامل معین شد و درنهایت 18 عامل به عنوان مهم‌ترین عوامل در چهار دسته اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست‌محیطی طبقه‌بندی شد و با استفاده از پرسشنامه دلفی توسط کارشناسان ارزش‌گذاری شد و درنهایت میانگین آن‌ها به عنوان ارزش نهایی با استفاده از تحلیل ساختاری و نرم‌افزار Mic Mac مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که عواملی چون زمین، توسعه عمودی، کیفیت و استحکام مساکن، منابع آب، بحران‌های طبیعی و دسترسی‌ها جزء عوامل اثرگذار می‌باشند که برای هرکدام از عوامل راهبردها و سیاست‌هایی پیشنهاد داده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Future Studies of Effective Factors on Sustainable Housing In Tehran Metropolitan

نویسندگان [English]

  • Zohreh Fanni 1
  • Pirouz Hanachi 2
  • Ali Samani Majd 3
1 Associate Professor, Department of Human Geography & Spatial Planning, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Architecture, College of Fine Arts, Faculty of Architecture and Urban Development, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 PhD, Department of Human Geography & Spatial Planning, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In many developed countries, the change in attitudes towards planning types has been used to achieve the desired outcomes.One of the new attitudes toward the idea of planning is the futuristic approach which today is employed in both urban and housing planning as an essential issue. Present study in terms of functional survey, is based on library documentation and in terms of modality is based on analytical-descriptive method. The purpose of the research is to identify the factors affecting housing planning of metropolitan of Tehran in order to improve the process of achieving desirable results in the future of planning.Thus, 26 effective factors were extracted from valid sources and designs. By questionnaires and interviews with experts (30 experts in relation to housing planning), the significance and value of each factor was determined, and eventually 18 factors were identified as the most important ones among four categories of social, economic, physical and environmental issues. Afterwards, they were evaluated by experts using Delphi questionnaire. Finally, the average of them as final value was evaluated by using structural analysis and Mic Mac software. Research findings show that factors such as land, vertical development, housing quality and strength, water resources, natural disasters and access are the most important factors and for each of them policies and strategies were suggested.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Futuristic Approach
  • Sustainable Housing
  • Tehran
  • Structural Analysis
  • Mic Mac Software
  • احمدی، کیومرث، هیرش سلطان پناه، و نوید نوزاد. 1392. رویکرد آینده‌پژوهانه به وضعیت مسکن شهرستان ارومیه مبتنی بر سناریونویسی، دومین همایش ملی آینده‌پژوهی، تهران.
  • پرهیزکار، اکبر، حمیده امکچی، و علیرضا رکن‌الدین افتخاری.1388. هدف‌گرایی در برنامه‌ریزی مسکن با توجه به تحول در ساختار جمعیتی کشور، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 13(1):127-95.
  • پورمحمدی، محمدرضا. 1393. برنامه‌ریزی مسکن، تهران: انتشارات سمت.
  • پورمحمدی، محمدرضا، کریم حسین زاده دلیر، رسول قربانی، نادر زالی.1389. مهندسی مجدد فرایند برنامه‌ریزی با تأکید بر رویکرد آینده‌نگاری. مجله جغرافیا و توسعه. 20: 58-37.
  • حاجیانی، ابراهیم .1391. مبانی، اصول و روش‌های آینده‌پژوهی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  • حسینلو، معصومه. ۱۳۹۰. برنامه‌ریزی برای گسترش سیاست‌های مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری برای مهاربازار غیررسمی مسکن نمونه موردی شهر تهران. اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
  • ربانی، طاها .1391. روش تحلیل ساختاری، ابزاری برای شناخت و تحلیل متغیرهای مؤثر بر آینده موضوعات شهری، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی آینده‌پژوهی، دانشگاه تهران، تهران.
  • ربانی، طاها. ۱۳۹۲. آینده‌پژوهی رویکردی نوین در برنامه‌ریزی، با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری، اولین همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین.
  • طاهری دمنه، محسن، و علیرضا نادری خورشیدی.1393. آینده‌نگاری منابع انسانی در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران با استفاده از روش تلفیقی سناریو پردازی و تحلیل اثرات متقاطع. نشریه
    علمی ـ ترویجی منابع انسانی ناجا. 9(36): 49-29.
  • طرح جامع مسکن .1385. سند راهبردی ـ اجرائی (خلاصه و مقدماتی)، وزارت مسکن و شهرسازی.
  • مبینی دهکردی، علی .1387. مگادایم­ها، الزام راهبردی آینده سازمان‌ها، انتشارات مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، تهران.
  • مرکز آمار ایران، سالنامه آماری تهران .1390.
  • مظفری، علی .1389. آینده‌پژوهی، بستر عبور از مرزهای دانش. فصلنامه نظم و امنیت انتظامی 4(2): 47-25.
  • ناظمی، امیر .1386. آینده‌نگاری منطقه‌ای به‌مثابه آمایش سرزمین. اندیشکده آتی نگار.
  • یوسفی، ام‌البنین و امین کلیوند عبدالهی.1392. دورنمای صنعت خودروی ایران در گذر چالش‌های جهانی (آینده‌پژوهی با رویکرد سناریو پردازی)، مجموعه مقالات دومین همایش ملی آینده‌پژوهی: 51-33.
  • Castro, E., Joao Lourenço Marques,and Monique Borges.2012.  Foresight methodologies. Application to the housing market, and development, university of southern California.
  • Foren .2005. A Practical Guide to Regional Foresight. Foren Network (Foresight Regional Development Network). European Commission Research Directorate General. Starta Programme.
  • Godet, A. J., M. F. Meunier, and F. Roubelat. 2003. Structural analysis with the MICMAC method and actors' strategy with MACTOR method, AC/UNU Millennium Project: Futures Research Methodology-V2.0, AC/UNU, Washington, DC.
  • Hoover, W. 2009. The Future Of Human Resources: Technology Assists In Streamliing Your HR Department. Colorado Biz. 29(4): 27.
  • Myer, Dowell .2000. Construction the future in planning: A Survey of Theories and Tools. School of Policy, Planning, and DevelopmentUniversity of Southern California 1-36.
  • Shani, moshe. 2001. Futures studies versus planning, Omega, Volume 2(5): 635-649.