افزایش پایداری فضاهای اقامتی سالمندان بر اساس ارتقاء کیفی قرارگاه‎ های رفتاری (نمونه موردی: خانه سالمندان شهرستان گلپایگان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، موسسه آموزش عالی دانش‌پژوهان پیشرو، اصفهان، ایران

2 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشکده تحصیلات تکمیلی، موسسه آموزش عالی دانش‎پژوهان پیشرو، اصفهان، ایران

چکیده

در دوره‎ ی کنونی به‌واسطه علم پزشکی و فن‎آوری از یک‎سو و کنترل جمعیت از سوی دیگر، تراکم جمعیت در سنین سالمندی رو به افزایش است. آنچه امروزه بدان توجه می‎شود تنها طولانی کردن زندگی سالمندان نیست بلکه چگونه گذراندن این دوره از زندگی و افزایش کیفیت زندگی در این برهه است. دوران سالمندی مانند دیگر دوره‎ های زندگی انسان نیازها و ویژگی‎ های خاص خود را دارد و ازاین‌رو سالمند برای پاسخ‎گویی به این نیاز‎ها رفتارهایی متناسب را انجام می‎ دهد. ازآنجایی‌که کالبد رفتار و رفتار کالبد را می‎سازد و سازگاری انسان و محیط، تحت تأثیر ارزش‎ها، معانی ذهنی انسان و قابلیت‎های محیط پدید می آید. هر رفتار نیازمند قرارگاه رفتاری و ظرف کالبدی متناسب است تا رفتار باکیفیت بیشتری ظهور یابد بر‎این ­اساس، زندگی کردن و حضور داشتن در مکانی سازگار با رفتار سالمندان آن‎ها را در برآورده شدن هرچه بهتر نیاز‎ها و افزایش کیفیت زندگی و رسیدن به آرامش و آسایش یاریبه آرامش و آسایش یاری  می دهد. بهبود قرارگاه‎ های رفتاری منجر به افزایش پایداری محیط می‎گردد زیرا اصل طراحی برای انسان آخرین و شاید مهم‌ترین اصل از معماری پایدار است. این اصل ریشه در نیازهایی دارد که برای حفظ و نگهداری عناصر زنجیره‌ای اکوسیستم لازم است که آن‌ها نیز به‌نوبه خود بقای انسان را تضمین می‌کنند. این پژوهش از طریق بررسی ساختار محیط ساخته‌شده و ساختار رفتار متناسب با نیازها و انگیزه‎ های سالمندان به مطالعه وجوه قابلیت- رفتار در سازگاری انسان و محیط پرداخته است و درنهایت نتایج به‌دست‌آمده از این بررسی منجر به ارتقاء کیفی قرارگاه‎های رفتاری است که در افزایش پایداری محیطی مؤثر است. برای دست‎یابی به این منظور از منابع کتابخانه‎ای و مطالعات میدانی ازجمله مشاهده و مصاحبه بهره جسته می‎شود و در پایان براساس یافته ‎های پژوهش، راه‎کارهایی برای طراحی فضاهای مناسب سالمندان منطبق بر نیازهای آن‎ها در این دوره از زندگی ارائه می‎گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Enhancement of sustainability in Elderly Residential Spaces Based on Increasing Quality of Behavior Settings (Case Study: Golpayegan Nursing Home)

نویسندگان [English]

  • Sara Goudarzi 1
  • Mohsen Afshari 2
  • Reihane-alsadat Sajad 3
1 M.Sc., Daneshpajoohan Pishro Higher Education Institute, Esfahan
2 Assistant Professor, Architecture and Urban Planning Department, Art University of Isfahan, Esfahan.
3 Assistant Professor, Graduate School, Daneshpajoohan Pishro Higher Education Institute, Esfahan.
چکیده [English]

Today, due to the medical science and technology progress and also population control, elderly population density is on the rise. What is now considered to be is not only prolong the life of elderly people, but also how to spend and increase the quality of life in this period. Old age period like any other period of human life has needs and characteristics of its own, and thus the elderly does the appropriate behavior to respond to these needs. Since the physical environment and behavior shape each other and environment compatibility is caused by values, meanings of the human mind and capabilities of environment, each behavior requires an appropriate physical and behavior setting to more qualitative behavior emerge. This leaving and elders in a suitable place, helps them meeting their needs and improving the quality of life and achievement to calm and comfort. Behavioral setting improvement leads to increased environmental sustainability, because human design principle is the last and perhaps most important principle of sustainable architecture. This principle is rooted in the requirements that are necessary for the preservation of the ecosystem chain which in turn ensures their survival. This study is set to find behavioral capability aspects of human and environmental compatibility through study on structure of the built environment and the behaviors adequate with needs and motivation of the elderly. The results of this review will lead to qualitative improvement of behavioral settings that are effective in improving environmental sustainability. To achieve this purpose, it will be benefited the library and field studies, including observations and interviews. Finally, based on the research findings, some solutions for designing elderly suitable spaces according to their needs in this period of life will be offered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental Sustainability
  • Elderly
  • Needs
  • Behavior
  • Behavior Setting
  • Physical Setting
  • آهنگری، مهناز، محمد کمالی، و منوچهر ارجمند حسابی. 1386. کیفیت زندگی در سالمندان عضو کانون‎های فرهنگسرای شهر تهران. نشریه سالمند 2 (1): 182-189.
  • ابراهیمی، امراله. 1382. بررسی رابطه میزان افسردگی سالمندان مقیم خانه سالمندان با نگرش و عملکرد دینی آن‎ها. نشریه سالمند 2 (4): 293-299.
  • بهروزفر، فریبرز. 1379. شناخت مشخصات محیطی متناسب سالمندان. نشریه صفه10(31): 82-89.
  • پورجعفر، محمدرضا، علی اکبر تقوایی، محمدرضا بمانیان، علیرضا صادقی، و فریال احمدی. 1389. ارائۀ انگاره‌های محیطی مؤثر بر شکل‌گیری فضاهای عمومی مشوق سالمندی موفق با تأکید بر ترجیحات سالمندان شهر شیراز. مجله سالمندی ایران 5: (15)22-34.
  • دانش‎پور، سید عبدالهادی، مجتبی مهدوی‎نیا، و مهدی غیایی. 1388. جایگاه دانش روان‎شناسی محیطی در ساختمان‎های بلندمرتبه با رویکرد معماری پایدار. نشریه هویت شهر3 (5): 38-29.
  • ضرغامی،  اسماعیل ، علی شرقی، و میلاد الفت. 1394. ویژگی‎های محیطی مؤثر در افزایش کیفیت زندگی ساکنان خانه‎های سالمندان نمونه موردی: خانه‎های سالمندان ناحیه‎ی شمیرانات در استان تهران. فصلنامه معماری ایرانی 4 (7):111-126.
  • علی­خانی، ندا و کمال رهبری‎منش. 1391. بررسی تأثیر محیط بر بهبود کیفیت زندگی سالمندان. مقاله ارائه‌شده در اولین همایش ملی اندیشه‎ها و فناوری‎های نو در معماری، تبریز.
  • گلرخ، شمین. 1390. قرارگاه رفتاری واحدی پایه برای طراحی محیط. تهران: آرمانشهر.
  • گلستانی، نفیسه، محبوبه روشن، و مهدی شیبانی. 1394. سنخیت شناسی همسویگی معنادار روش‌های ارزیابی قرارگاه‌های رفتاری. مدیریت شهری 14(38): 246.
  • لنگ، جان. 1383. آفرینش نظریه‎ی معماری، نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه علیرضا عینی‎فر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • لنگ، جان، و والتر مولسکی. 1393. مروری بر عملکردگرایی نظریه عملی معماری و علوم رفتاری. ترجمه شیوا زارع، ریحانه شیرازی‎نژاد، آرش ریاحی‎فردخالص و علی فضل‎اللهی. شیراز: ارم شیراز.
  • مرادی نژاد، سپیده، فائزه صحبایی، مهراندخت نکاوند، و محمد زارع. 1389. تأثیر خاطره گویی بر سلامت سالمندان. نشریه سالمند 5(17): 60-66.
  • محمدزاده، اصغر، بهروز دولتشاهی، و پروانه محمدخانی. 1390. اثربخشی درمان خاطره پردازی انسجامی بر نشانه‎های افسردگی سالمندان 6 (19): 23-28.
  • منظوری، لیلا، آناهیتا بابک، و محمدرضا مرآیی. 1386. افسردگی و عوامل مرتبط با آن در سالمندان اصفهانی. نشریه سالمند 4(4): 5.
  • ناسخیان، شهریار، و مریم مؤمنی موگویی. 1392. الگوی معماری محلی پایدار، جهت نگهداری و توانمندسازی سالمندان نمونه موردی: محله جلفای اصفهان. مقاله ارائه‌شده در اولین کنفرانس ملی معماری و فضاهای شهری پایدار، مشهد.
  • ضرغامی،  اسماعیل ، علی شرقی، و میلاد الفت. 1394. ویژگی‎های محیطی مؤثر در افزایش کیفیت زندگی ساکنان خانه‎های سالمندان نمونه موردی: خانه‎های سالمندان ناحیه‎ی شمیرانات در استان تهران. فصلنامه معماری ایرانی 4 (7):111-126.
  • علی­خانی، ندا و کمال رهبری‎منش. 1391. بررسی تأثیر محیط بر بهبود کیفیت زندگی سالمندان. مقاله ارائه‌شده در اولین همایش ملی اندیشه‎ها و فناوری‎های نو در معماری، تبریز.
  • گلرخ، شمین. 1390. قرارگاه رفتاری واحدی پایه برای طراحی محیط. تهران: آرمانشهر.
  • گلستانی، نفیسه، محبوبه روشن، و مهدی شیبانی. 1394. سنخیت شناسی همسویگی معنادار روش‌های ارزیابی قرارگاه‌های رفتاری. مدیریت شهری 14(38): 246.
  • لنگ، جان. 1383. آفرینش نظریه‎ی معماری، نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه علیرضا عینی‎فر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • لنگ، جان، و والتر مولسکی. 1393. مروری بر عملکردگرایی نظریه عملی معماری و علوم رفتاری. ترجمه شیوا زارع، ریحانه شیرازی‎نژاد، آرش ریاحی‎فردخالص و علی فضل‎اللهی. شیراز: ارم شیراز.
  • مرادی نژاد، سپیده، فائزه صحبایی، مهراندخت نکاوند، و محمد زارع. 1389. تأثیر خاطره گویی بر سلامت سالمندان. نشریه سالمند 5(17): 60-66.
  • محمدزاده، اصغر، بهروز دولتشاهی، و پروانه محمدخانی. 1390. اثربخشی درمان خاطره پردازی انسجامی بر نشانه‎های افسردگی سالمندان 6 (19): 23-28.
  • منظوری، لیلا، آناهیتا بابک، و محمدرضا مرآیی. 1386. افسردگی و عوامل مرتبط با آن در سالمندان اصفهانی. نشریه سالمند 4(4): 5.
  • ناسخیان، شهریار، و مریم مؤمنی موگویی. 1392. الگوی معماری محلی پایدار، جهت نگهداری و توانمندسازی سالمندان نمونه موردی: محله جلفای اصفهان. مقاله ارائه‌شده در اولین کنفرانس ملی معماری و فضاهای شهری پایدار، مشهد.
  • Andersson, Jonas E. 2011. Architecture for the silver generation: Exploring the meaning of appropriate space for ageing in a Swedish municipality. Health & Place 17(2):87–572.
  • Barker, Roger. 1968. Defining Attributes and Varying Properties. Stanford University.
  • Bowling A, M. Hankins, G. Windle, C. Bilotta, and R. Grant. 2013. A short measure of quality of life in older age: The performance of the brief Older People's Quality of Life questionnaire. Archires of Gerontology and Geriatrics 1(56):181-187.
  • Cummins. Robert A. 1999. A Psychometric Evaluation of the Comprehensive Quality of Life Scale. In Lim L. Y., Yuen B. and Low C (Eds). Urban quality of life: Critical issues and options. School of building and real estate, National University of Singapore.
  • Diener, Ed., and Eunkook Suh. 1997. Measuring quality of life: Economic, social, and subjective indicators. Social Indicators Research 40: 189-216.
  • Dissart, Jean-Christophe and Steven C. Deller. 2000. Quality of Life in the Planning Literature. Journal of Planning Literature 15(1):135-161.
  • Diwan, Romesh Kumar. 2000. Relational wealth and the quality of life. Journal of Socio-Economics 29(4): 305-340.
  • Evcil, T, A. Nilay, and G. Atalik, 2001. Possibilies and Limitations for The Measurement of Quality of Life in Urban Areas. Social Indicators Research 53: 163–187.
  • Kamp, I. V., K. Leidelmeijer, G. Marsman, and A. De Hollander. 2003. Urban Environmental Quality and Demarcation of Concepts; A Literature Study. Landscape and Urban Planning (65): 5-18.
  • Lee, Y, J. Hwang, S. Lim, H. Lee, and J. Tai Kim. 2012. Identifying Space Planning Guidelines for Elderly Care Environments from the Holistic Health Perspective. 6th International Symposium on Sustainable Healthy Buildings, Seoul.
  • Leterme, Y., and C. P. Testori. 2012. Health at a Glance: Europe 2012.
  • Leith, Katherine H. 2006. A Phenomenological Exploration of the Meaning of Home for Older Women in Congregate Housing. Journal of Aging Studies 20:33–317.
  • Mallmann, Carlos. A. 1975. Quality of Life and Alternatives for Development. Argentina: Bariloche Foundation.
  • Matsuoka, Y. 2009. The elderly housing as a place to age in place comparative study on the pattern of mortality/discharge in Denmark and Japan. ENHR 2009 International Conference. Changing Housing Markets: Integration and Segmentation, Edinburgh.
  • Parker, P., S. Barnes, K. Mckee, K. Morgan, J. Torrington, and P. Tregenza. 2004. Quality of life and building design in residential and nursing homes for older people. Ageing and Society 24:62-941.
  • Piteous John D. 1977. Environment and Behavior: Planning and everyday urban life. Addison – Wesley.
  • Richard, Neutra. 1954. Survival Through Desingn. Oxford University Press.
  • Wicker, Allan. 1979. An Introduction to Ecological Psychology. Cambridge University.