تحلیل فضایی میزان برخورداری شهرستان‌های استان اصفهان از شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار،گروه جغرافیا، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دانش آموخته دکتری، گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

3 دانش آموخته دکتری،گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی نحوه برخورداری شهرستان­ های استان اصفهان از شاخص­ های فناوری اطلاعات و ارتباطات تدوین‌ یافته است. نوع تحقیق با توجه به هدف؛ کاربردی- توسعه ­ای و از نظر ماهیت و روش از نوع توصیفی، کمّی و تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را 23 شهرستان استان اصفهان تشکیل می­ دهند. اطلاعات موردنیاز از سالنامه آماری و نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390 به‌دست‌آمده است که از میان متغیرهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، 20 شاخص انتخابی استخراج و با
بهره­ گیری از مدل­ های کمّی تاپسیس به‌عنوان یک روش تصمیم­ گیری چند شاخصه، ضریب پراکندگی و ... به رتبه ­بندی و تعیین میزان اختلاف و نابرابری شهرستان­ها از لحاظ شاخص­ های فناوری اطلاعات و ارتباطات پرداخته ‌شده است. سپس با توجه به امتیاز حاصل از تاپسیس، شهرستان­ های استان در پنج گروه (بسیار برخوردار- برخوردار- نیمه برخوردار- محروم و بسیار محروم) سطح‌بندی و جایگاه هر یک در میزان برخورداری از شاخص­ های مذکور مشخص گردیده است. یافته­ های پژوهش نشان­ دهنده آن است که شهرستان­های استان اصفهان در برخورداری از شاخص ­های فناوری اطلاعات و ارتباطات برابر نیستند و تفاوت آشکاری در میزان درجه برخورداری دیده می­ شود. از مجموع 23 شهرستان به جز شهرستان اصفهان که در سطح بسیار برخوردار قرار دارد 30/43 درصد در سطح برخوردار، 34/78 درصد نیمه برخوردار، 13/04 درصد محروم و 17/39 درصد در سطح بسیار محروم قرار دارند و نهایتاً با در نظر گرفتن گروه سطح‌بندی و جایگاه شهرستان­ ها به‌منظور کاهش نابرابری­ های فضایی و ایجاد تعادل ناحیه ­ای در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، شهرستان­ های استان اولویت­ بندی شده ­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of the Enjoyment Degree for the Townships of Esfahan Province based on ICT Indices

نویسندگان [English]

  • Hosein Sarami 1
  • Sayyed Ali Mousavi 2
  • Rasoul Babanasab 3
1 Assistant Professor, Department of Geography, Faculty of Geography Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 Ph.D., Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
3 Ph.D., Department of Geography, Faculty of Geography Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Present study is conducted by the aim of Spatial Analysis of the Enjoyment Degree for the townships of Esfahan province based on ICT Indices. Based on the purpose, the research is applied-developmental research, and based on the method it is descriptive, quantitative and analytical. 23 townships of Esfahan Province include statistical society of the research. The data were extracted from the Statistical Yearbook and the results of the General Population and Housing Census in 2011. Among variables of ICT, 20 indices were extracted, and by applying quantitative models of TOPSIS as a multi-criteria decision making method, the dispersion coefficient and etc. the differences and inequalities of townships in terms of ICT indices were ranked and determined. After that, based on the grade of TOPSIS results, the townships of the province were assorted in five categories (highly enjoyed, enjoyed, semi-enjoyed, deprived, and highly deprived). Moreover, leveling and ranking of mentioned indices are identified. The results show that there is not equality among townships of Esfahan province in terms of enjoyment of ICT indices and there is a significant difference in the degree of enjoyment. Among 23 townships, except Esfahan, which is in highly enjoyed level, 30.43% are at the enjoyed level, 34.78% are at the semi-enjoyed level, 13.04% are at the deprived level and 17.39% are at the very deprived level. Finally, ranked based on the status of townships for reducing spatial inequality and creating regional balance in ICT development, these townships were prioritized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial analysis
  • Enjoyment Degree
  • ICT Indices
  • Townships of Esfahan Province

مراجع

  • ثقفی، فاطمه، و بهروز زارعی. 1386. فرآیند آینده‌نگاری دولت الکترونیکی. اولین کنفرانس بین‌المللی شهر الکترونیک. مرکز همایش­های جهاد دانشگاهی تهران، تهران.
  • حکمت­نیا، حسن، و میرنجف موسوی. 1385. کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه­ریزی شهری و ناحیه­ای. یزد: علم نوین.
  • دهقان، حسین. 1386. فرصت­ها و تهدیدها برای
    آموزش‌وپرورش در مواجهه با نابرابری فضایی در فناوری اطلاعات و ارتباطات. فصلنامه تعلیم و تربیت 3 (91): 125-163.
  • شاهیوندی، احمد، حمیدرضا وارثی، و محمود محمدی. 1391. ارزیابی توزیع فضایی شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق چهارده‌گانه شهرداری اصفهان. فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران 27 (4): 887-906.
  • شیرمحمدی، مهدی، و مهدی شامی.1382. ارائه برنامه­ای جهت کاهش شکاف دیجیتالی میان مناطق شهری و روستایی. همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا. پژوهشکده الکترونیک. دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
  • ضرابی، اصغر، جبار علیزاده اصل، علیرضا رحیمی، و رسول بابانسب. 1393. تحلیل فضایی و اولویت­بندی شهرستان­های آذربایجان غربی به‌منظور توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاهش شکاف دیجیتال. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی29 (2): 15-38.
  • ضرابی، اصغر، مسعود تقوایی، و رضا مختاری ملک‌آبادی. 1387. تأثیر گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری (مطالعه موردی: کاربری­های فرهنگی و تفریحی منطقه پنج شهر اصفهان). مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی) 29(1): 67-92.
  • طاهرخانی، مهدی. 1386. کاربرد تکنیک TOPSIS در اولویت­بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی 6 (3): 59-73.
  • غضنفرپور، حسین. 1393. تحلیل فضایی میزان برخورداری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در استان کرمان. فصلنامه آمایش محیط 7 (24): 105-126.
  • فتحیان، محمد. 1386. بررسی ویژگی­های تجارت در شهرهای الکترونیکی. اولین کنفرانس بین­المللی شهرداری الکترونیکی، تهران.
  • مرسلی، ادریس. 1385. بررسی نابرابری­های اشتغال شهری و روستایی آذربایجان غربی در فاصله سال­های 75-1345. فصلنامه روستا و توسعه (2): 77-103.
  • مرکز آمار ایران. 1390. نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، درگاه مرکز آمار ایران به آدرس www.amar.org.ir.
  • مرکز آمار ایران.1390. سالنامه آماری استان اصفهان. درگاه مرکز آمار ایران به آدرس www.amar.org.ir.
  • مطلق، معصومه، و پرستو بهروزنیا. 1388. بررسی تأثیر فن­آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر توسعه شهرها، مطالعه موردی: شهر اراک. پژوهش‌نامه علوم اجتماعی. 3 (2): 38-7.
  • نوری، مرضیه. 1389. تحلیل شکاف دیجیتالی جغرافیایی بین کشورهای اسلامی. مجموعه مقالات  چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان.
  • Ahi, A. Aryanezhad, M.B. Ashtiani, B. and Ahmad Makui. 2009. A novel approach to determine cell formation, intracellular machine layout and cell layout in the CMS problem based on TOPSIS method, Computers and Operations Research. (36): 1478 – 1496.
  • Aydogan, Emel. Kızılkaya. 2011. Performance measurement model for Turkish aviation firms using the rough-AHP and TOPSIS methods under fuzzy environment, Systems with Applications. (38): 3992–3998.
  • Dagdeviren, Metin., Yavuz Serkan, and Nevzat Kılınc. 2009. Weapon selection using the AHP and TOPSIS methods under fuzzy environment. Expert Systems with Applications. (36): 8143–8151.
  • Hanafizadeh, Mohammad. Reza. Abbas. Saghaei, and Payam Hanafizadeh. 2009. An index for cross-country analysis of ICT infrastructure and access. Telecommunications Policy 33(7): 385–405.
  • Jiang, J. Chen, Y. Chen, Y. and Ke-wei Yang. 2011. TOPSIS with fuzzy belief structure for group belief multiple criteria decision making, Expert Systems with Applications. (38): 9400–9406.
  • Sedimo, Nonofo. C., Kelvin J. Bwalya., and Tanya Du Plessis .2011. Conquering the digital divide: Botswana and South Korea digital divide status and interventions. SA Journal of Information Management. 13(1).
  • Talvitie, Juha. 2002. The Influence of Information Technology on Spatial Development. FIG XXII International Congress, Washington, D.C. USA. April 19(26): 1-11.
  • Vicente, María. Rosalía, and Ana. Jesús Lopez .2011. Assessing the regional digital divide a cross the European Union. Telecommunications Policy. (35): 220–237.
توسعه پایدار شهری
دوره 2، شماره 3
مرداد 1400
صفحه 47-56

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار